نوجوانی دورهای از زندگی و حدفاصل میان کودکی و بزرگسالی است، حدود و طول مدت نوجوانی مشخص نیست، در افراد و جوامع گوناگون با هم متفاوت و این دوره بین سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی است. نوجوانی دوره انتقالی مهمی بوده و شور و هیجان فراوانی احساس میکند، در این دوره نوجوان بین خواستههای متضاد […]
نوجوانی دورهای از زندگی و حدفاصل میان کودکی و بزرگسالی است، حدود و طول مدت نوجوانی مشخص نیست، در افراد و جوامع گوناگون با هم متفاوت و این دوره بین سنین ۱۲ تا ۱۸ سالگی است. نوجوانی دوره انتقالی مهمی بوده و شور و هیجان فراوانی احساس میکند، در این دوره نوجوان بین خواستههای متضاد قرار دارد؛ حالات شادمانی و خنده رویی ناگهان به افسردگی و پریشانی، احساس غرور به احساس شرمندگی تبدیل میشود و با وجود داشتن دوستان متعدد ممکن است گاهی اوقات تنهایی شدیدی را احساس کنند.
والدین میتوانند این شور و هیجان را تقویت کنند تا نوجوان با اراده و پشتکار به رشد و پیشرفت خود ادامه دهد، لازم است والدین از نوجوان حمایت و او را راهنمایی و کمک کنند، نیازهای او را برآورده و با او صحبت کرده تا اضطراب و تنش ناشی از بلوغ را کاهش و آرامش و امنیت بدهند تا نوجوان به شکل موفقی این دوره را پشت سر بگذارد.
عدم درک نوجوان و بیتوجهی به نیازها و انتظارات او میتواند زمینه ساز بروز رفتارهای نابهنجار و آسیبزا در نوجوان شود، یکی از این رفتارهای نابهنجار، خودزنی و خود آزاری در نوجوانان است. خود آزاری شامل هر نوع جراحت عمدی است که شخص به بدن خود وارد میکند. خودزنی معمولا باعث به جا ماندن علامت یا صدمه به بافتها میشود، خودزنی میتواند به شکل بریدن، سوزاندن، سوراخ کردن یا خالکوبی کردن افراطی بر بدن، کندن پوست یا بازکردن دوباره زخمها، کندن مو، کوبیدن سر به جایی، ضربه زدن و شکستن استخوان نمود پیدا کند.
شیوع این رفتار محدود به قشر خاصی از نظر تحصیلات، سن، نژاد، گرایش جنسی، وضعیت اقتصادی یا مذهب نیست، گرچه اغلب موارد در میان نوجوانان (دانشآموزان دختر و پسر)، افراد دارای سابقه بدرفتاری جسمی، احساسی یا جنسی توسط دیگران، افراد دارای مشکلات سوء مصرف مواد، اختلال وسواس جبری و ناتوانی افراد در ابراز احساسات دیده میشود.
رفتارهای هشدار دهنده خودزنی شامل پوشیدن شلوار و آستینهای بلند در هوای گرم، وجود فندکها، تیغها و یا اشیای نوک تیز در میان لوازم شخصی، اعتماد به نفس پایین، دشواری در مدیریت احساسات، مشکلات در روابط و عملکرد ضعیف در محیط کار، مدرسه یا خانه است، در خصوص سبب شناسی این رفتار میتوان به دلایلی مثل تخلیه احساس تنش، دستیابی به حالت شیدایی، میل به خودکشی، پرت کردن حواس از افکار یا خاطرههای رنج آور، رهاسازی خشم، احساس رضایت درونی از تنبیه خود، حس تسلط بر خود و احساس امنیت، بازی دادن اطرافیان، خلاصی از شر بیکسی و تنهایی اشاره کرد.
اگر علایم خودزنی در فردی مشاهده شد، باید با یک روانپزشک، روانشناس یا مشاور مشورت شود، خودزنی ممکن است نشانه بیماری روانی از جمله اختلالات شخصیت (به ویژه اختلال شخصیت مرزی)، اختلال دو قطبی، افسردگی عمده، اختلالات اضطرابی (به ویژه اختلال وسواسی جبری) و اسکیزوفرنی باشد. در پارهای از موارد نیز همانندسازی نوجوانان با الگوهای غیر رسمی در جامعه و شکاف بین نوجوان و والدین و معلمان در بروز رفتارهای خشن موثر است.
در درمان خودزنی میتوان از انواع روشهای روان درمانی استفاده کرد. برای مثال میتوان از درمان شناختی رفتاری و روان درمانیهای موج سوم شامل درمان پذیرش و تعهد، رفتار درمانی دیالکتیکی، سیستم تحلیل رفتاری و شناختی استفاده کرد. درمان دارویی، گروه درمانی و خانواده درمانی نیز در بعضی از این افراد باید مورد استفاده قرار گیرد.