ایجاد مهارت پژوهشی با مشاهده

کودکان فقط به یک راهنما نیاز دارند تا مسیر را نشان آن ها بدهند. کودکان ریسک پذیر هستند و می توانند مسائل را حل کنند و البته مشاهده گرهای بی نظیری هم هستند. انسان تا چیزی را مشاهده نکند کنجکاو نمی‌شود، برخی از مشاهده‌ها به طور اتفاقی ما را به تفکر وا می‌دارند و بعضی […]

کودکان فقط به یک راهنما نیاز دارند تا مسیر را نشان آن ها بدهند. کودکان ریسک پذیر هستند و می توانند مسائل را حل کنند و البته مشاهده گرهای بی نظیری هم هستند. انسان تا چیزی را مشاهده نکند کنجکاو نمی‌شود، برخی از مشاهده‌ها به طور اتفاقی ما را به تفکر وا می‌دارند و بعضی دیگر حالت گذرا دارند، توانایی های مشاهده را می‌توان آموخت و آن ها را می‌توان راهنمایی کرد و آموزش داد که مشاهده هدف‌داری انجام دهند و درست مانند کارگاهی عمل کنند، که به دنبال نشانه‌ها و ردپاهاست تا بتواند جزئیات موضوع و حادثه را کشف کند.

 

مشاهده فرآیندی است که با بکار بستن حواس، به پدیده‌های محیط اطراف خود با دقت توجه می‌کنیم و سعی می‌کنیم از جزئیات آن ها بیشتر آگاه شویم. مهم ترین نوع اعمالی که نشان دهندۀ مشاهد‌ۀ عملی هستند عبارتند از:

۱ـ استفاده از چند حس

۲ـ توجه به جزئیات مربوط به جسم و محیط پیرامون آن

۳ـ مشخص کردن شباهت ها و تفاوت ها

۴ـ تشخیص رخ دادن وقایع

۵ـ استفاده از وسایل کمکی حواس برای پی بردن به جزئیات

 

فرایند پژوهش علمی با مشاهده کردن شروع می شود و در همه ی مراحل آن، تداوم می یابد. در پایه ی اول ابتدایی، مطالعه و مشاهده ی رشد سیب زمینی ها، نقطه ی شروعی برای تلاش و هدایت دانش آموز از یک مرحله به مرحله ای دیگر است. در مشاهده کردن، دانش آموزان شواهد و ایده هایی را درباره ی پدیده ی مورد نظر جمع آوری و شباهت ها و تفاوت های آن ها (برای نمونه رشد سیب زمینی های کاشته شده) را مشخص می کنند. حتی می توانند جست و جوی خود را با دیدن الگوها و درک نظم وقوع رخدادها شروع کنند. زیرا مشاهده ی دقیق، شواهدی را فراهم می کند که اجازه می دهد دانش آموز ایده هایش را بررسی کند.

 

این نمونه تمرینی است برای ایجاد مهارت های پژوهشی آینده ی کودک از راه مشاهده (بهره گیری از حواس) و پرسش از دیگران (مصاحبه ی حضوری). شاگردان کلاس اول در این زمان می توانند نتیجه ی پژوهش خود را در قالب کلام (گفتاری) و یا نقاشی ارائه دهند. لازم به یادآوری است که گفت و گو و بیان در پژوهش پایه ی تحول اجتماعی و رشد شناخت کودک شمرده می شود. در این مرحله آموزگار می کوشد کودک به تدریج بر افکار خود مسلط شود و برای این کار به جای ارائه ی پاسخ های آماده، توان پرسشگری را در وی ایجاد می کند.

 

  • آموزگار کودکان را تشویق می کند تا درباره ی پیشه های مختلف فکر کنند و آن ها را نام ببرند. آن ها از راه پرسش و پاسخ، با پیشه های مختلف آشنا می شوند.
  • با این فعالیت، کودکان کم کم با پرسش های: چه چیزی؟ چه کسی؟، چرا؟، کجا؟ و چه زمانی؟ آشنا می شوند و برای پاسخ یابی، تفکر و مشورت می کنند.
  • فعالیت هایی مانند این فعالیت را می توان در حوزه های موضوعی مختلف (گیاهان، جانوران و…) و متناسب با سطح توانایی دانش آموزان کلاس اول در نیمه ی نخست سال تحصیلی انجام داد.

 

بنابراین، ضرورت دارد که مشاهده دقیق انجام شود. دانش آموز باید از اعتبار مشاهداتش مطمئن باشد. به همین دلیل، تمرین در زمینه ی کسب مهارت مشاهده گری در فرایند جست و جو و پژوهش، از اهمیت زیادی برخوردار است. از سوی دیگر، مهارت مشاهده گری در دانش آموزان، سریع تر از سایر مهارت های فرایندی علمی شکل می گیرد و رشد می کند. اما همان طور که اشاره شد، دانش آموزان حتی این توانایی را دارند که فرایند پژوهش خود را از نقطه ی دیگری (مانند درک الگوهای وقوع پدیده ها)، شروع کنند.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما