وقتی صحبت از تقوا در فضای مجازی به میان می‌آید، در واقع داریم از انسانی صحبت می‌کنیم که در یک محیطی با ویژگی‌های خاص ضرورت دارد تقوا را رعایت کند، ولی پیش از آن‌که وارد مسائل مرتبط با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی شویم حدیثی از امام صادق(ع) را مورد اشاره قرار می‌دهم که حضرت درباره تقوا می‌فرمایند:

«وقتی انسان راحت است و آرامش دارد که با هوای نفس مقابله کند».

به بیان دیگر برای این که به لذت‌های عمیق برسیم انسان مدام در حال مبارزه و کشمکش است و یک دعوای حسابی بین عقل و تمایلات سطحی در حال انجام است.

امروزه در اغلب خانواده‌ها این مصراع شعر سعدی دلالت پیدا می‌کند: »من در میان جمع و دلم جای دیگر است«. کم نیستند افرادی داخل خانواده که به ظاهر کنار همسر، کنار پدر و مادر نشسته‌اند اما دلشان در گوشی و تبلت‌شان است، دلشان پیش کامنتی است که فلان آقا یا فلان خانم زیر پست‌شان یا در خصوصی گذاشته است.

شبکه‌های اجتماعی نخستین و مهم‌ترین هدف‌شان تشکیل شبکه ارتباطات گسترده میان انسان‌هاست و این شبکه گسترده در کنار محاسن قطعا معایب و آسیب‌هایی هم دارد که متاسفانه امروزه ما به صورت جدی با این آسیب‌ها مواجه شده‌ایم. گسترش هرزگی و بی‌بند و باری، ترویج دروغ و شایعه‌ پراکنی، سلب قدرت تحلیل و تفکر، ارتباطات گسترده و دوستی‌های نامتعادل، از هم پاشیدن خانواده‌ها، انزوا و دورماندن از محیط واقعی و… از جمله مهم‌ترین آسیب‌های این حوزه است، تا آنجا که براساس آمارها و اظهارنظرهای رسمی تا همین چند سال پیش مهم‌ترین علت طلاق در خانواده ایرانی اعتیاد بود، اما اکنون این موضوع به رتبه‌های پایین‌تر آمده است.

فضای مجازی برای مجردها باعث تشکیل خانواده‌های دروغین می‌شود؛ همسر دروغین اختیار می‌کنند و به‌ظاهر نیازهای عاطفی شخص حل می‌شود، همچنین برای متأهل‌ها فضایی بالعکس را ایجاد کرده که همانند مجردها رفتار می‌کنند و دیگر در قبال خانواده احساس مسئولیت نمی‌کنند و باعث فاصله گرفتن اخلاق در جامعه و شکل‌گیری دوستی‌های نابجا و غیراخلاقی می‌شود.

فضای مجازی طلاق عاطفی را در پی دارد؛ دو نفر زیر یک سقف با یکدیگر زندگی می‌کنند اما ارتباط عاطفی زوجین به‌مرور زمان به حداقل می‌رسد. فرد، به‌جای این‌که عواطف و محبت را از همسر خود بگیرد، آن را از طریق فضای مجازی دریافت می‌کند که زمینه را برای طلاق عاطفی فراهم می‌کند، به‌طوری‌که یکدیگر را برای مدتی تحمل می‌کنند و پس از زمانی نهایتا باعث طلاق توافقی می‌شود.

اینجاست که مسئله تقوای مجازی به میان می‌آید. تقوای مجازی به‌عنوان راهکار در این شرایط باید مورد توجه قرار گیرد .این که ما در استفاده از این ابزارها، نظم و زمان‌بندی را رعایت کنیم و حریم‌ها را بشناسیم تا آلودگی این فضا، نفس ما را نگیرد. آسیب‌های تکنولوژی‌های نوین را به دو دسته تقسیم می گردد: یک گروه از این آسیب‌ها آسیب‌های ذاتی این ابزار هستند از جمله اعتیاد اینترنتی و دسته دوم آسیب‌های کارکردی هستند مثل سرقت اطلاعات، جنگ‌های اطلاعاتی، جاسوسی اطلاعات و … .

مهم‌ترین دست‌آورد رنسانس مدرنیته بود که به نوعی خصوصی کردن دین است و مدرنیته فرهنگی را با خود به دنبال اورد که مبتنی بر سه اصل و متناقض با فرهنگ ما ایرانی‌ها است. فضای مجازی و فضای حقیقی تفاوتی با هم ندارند اما ما نتوانسته‌ایم این فرهنگ را به اقشار مختلف منتقل کنیم، یکی از دلایل این مسئله این است که بچه‌های ما از والدین در خصوص استفاده از فضای مجازی جلوتر‌هستند و از سوی دیگر تقوای مجازی مسئله‌ای است که باید به آن به شدت توجه شود.

چگونگی آموزش کودکان و نوجوانان برای استفاده از فضای مجازی به نحوی که موجب واکنش تدافعی آن ها نشود، امری مهم است، صحبت کردن به زبان فرزندان، بر اساس فرهنگ زمان و به صورت غیر مستقیم از راه‌های این آموزش است. باید بپذیریم که فضای مجازی و رسانه‌های نوین عضو جدید خانواده‌های ما هستند و بخش جدی از زندگی محسوب می‌شوند نظارت بر این عضو جدید باید به شیوه هوشمندانه صورت گیرد چرا که نظارت مستقیم موجب پنهانکاری می‌‌شود.

والدین نباید خط قرمزها را مشخص و کنار بکشند بلکه باید با فرزندان خود وارد فضای مجازی شوند و در کنار هم از این فضا استفاده کنند. سواد رسانه‌ای و تقوا دو مؤلفه‌ای است که والدین در قبال فرزندان خود مسئول هستند.