کودکان اولین و بهترین درس دین‌داری و ارتـباط مـعنوی با خـدا را در محیط خانه از طریق مشاهدۀ عملکرد والدین به ارث می‌برند.
در روایتی از امام باقر (ع) بـیان شـد که فرمودند: «باید آموزش دینی را از سه سالگی شروع کرد. عبد اللّه بن فـضاله مـی‌گوید: از امام محمد باقر (ع) شـنیدم که فـرمود: وقـتی کـودک به سن سه سالگی رسید، از او بـخواهید هـفت بار «لا اله الا اللّه» بگوید. سپس او را به حال خود واگذارید تا به سن سه سـال و هـفت ماه و بیست روز برسد؛ در این هنگام بـه او آموزش دهید که هـفت بـار «محمد رسول اللّه» بگوید. سپس تـا چـهار سالگی او را آزاد بگذارید؛ آن‌گاه از وی بخواهید که هفت مرتبه «صلی اللّه علی محمد و آله» را تکرار نماید و سـپس تـا پنج سالگی او را رها کنید؛ در ایـن وقـت اگـر کودک دست راسـت و چـپ خود را تشخیص داد، او را در برابر قـبله قـرار دهید و سجده را به او بیاموزید و در سن شش سالگی رکوع و سجود را به او آموزش دهید. سپس رهـایش کـنید تا هفت سال او تمام شود. پس وقـتی هـفت سال او تـمام شـد،بـه او بگویید صورت و دست خـود را بشوید (آمادگی برای وضو). سپس به او بگویید نماز بخواند؛ آن‌گاه کودک را به حال خود واگـذارید تـا نه سال او تمام شود، وقتی تـمام شـد، در ایـن هـنگام وضـو گرفتن صحیح را بـه او بـیاموزید و بر(ترک) آن تنبیه گردد و او را به نماز وادارید و بر (ترک) آن تنبیه گردد. وقتی وضو و نماز را فراگرفت، خـداوند، او و پدر و مـادرش را مـی‌آمرزد؛ ان شاء اللّه!»
اسلام به مشاهده و تجربه اهمیت فراوانی می‌دهد؛ زیرا «مشاهده، تجربه، تفکر و تعلیم، وسایلی هستند که به انسان قدرت تـشخیص مـی‌دهد». قرآن کریم به سیر در طـبیعت و مـشاهدۀ نعمت‌های الهی برای تفکر در آن ها بسیار تشویق می‌کند؛ آیات زیادی در این باره در قرآن کریم آمده است.
حال اگر عبادت، به ویژه اقامه نماز در معرض دیـد و مـشاهده کودک انجام گیرد، اثـر تـربیتی و سازنده‌ای را به دنبال دارد. افزون بر تأثیر روحی و روانی، موجب تشویق و ترغیب کودک به یادگیری و انجام آن عمل عبادی نیز می‌شود. در روایتی امام صادق علیه السّلام می‌فرماید: «امام علی (ع) در خـانه خـود اتاق متوسطی را به نماز اختصاص داده بود و در آن اتاق عبادت و راز و نیاز می‌کرد.هر شب که طفلی به خواب نمی‌رفت،امام او را به آن اتاق می‌برد و نماز می‌خواند».
کودکان اولین و بهترین درس دین‌داری و ارتـباط مـعنوی با خـدا را در محیط خانه از طریق مشاهدۀ عملکرد والدین به ارث می‌برند. در این زمینه مروجی طبسی می‌نویسد: وقتی که کودکان و نـوجوانان مشاهده می‌کنند که پدر و مادرشان نسبت به امور مذهبی حسّاسیت و دقّت نـظر دارنـد و بـه عبادات اهمیّت فراوان نشان می‌دهند، و در اوقات نماز با اشتیاق به سوی عبادت می‌شتابند و در مناسبت‌های مذهبی و مراسم عـبادی شـرکت فعّال دارند، خودبه‌خود به این قبیل امور احساس علاقه و نشاط می‌کنند و مجذوب حـالات مـلکوتی دعـا و مناجات می‌شوند.
بر این اساس، اگر در محیط خانه و مدرسه، تکریم به ارزش‌های دینی جنبۀ عـملی پیدا کند، زمینۀ گرایش به اعمال عبادی در کودکان به صورت آگاهانه شکل مـی‌گیرد. حضور معلمان در نماز جـماعت مـدرسه و اقامۀ اعمال عبادی، مخصوصا نماز توسط والدین در منزل، از جمله عوامل ایجاد انگیزه در گرایش کودکان و نوجوانان به اعمال عبادی است. در واقع، کودک درس دین‌داری به طور عام و عبادت به ویژه نماز به طـور خاص را با مشاهدۀ اعمال و رفتار دیگران، مخصوصا والدین به ارث می‌برد. وقتی کودک می‌بیند پدر و مادر به امور عبادی حسّاسیّت نشان می‌دهند و در اوقات نماز، با اشتیاق به سوی عبادت می‌شتابند، خود به خود در این مـسیر قـرار می‌گیرد و بدان علاقه‌مند می‌شود.
نویسنده این مطلب :
