تغییرات خلقی در کودکان و نوجوانان ممکن است به آن شکلی که در بالغین بروز می کند نشان داده نشود؛ در بالغین، فرد افسرده، افسردگی و غمگینی خودش را نشان می دهد اما در کودکان افسرده تظاهرش ممکن است به صورت عصبانیت تحریک پذیری و گاهی پرخاشگری باشد به همین دلیل گاهی شناسایی نمی شود یا با علایم دوره بلوغ اشتباه گرفته می شود، در کنار آن علایم دیگری از قبیل تغییر در ارتباطات اجتماعی کودک و نوجوان پیش می آید.

بدین معنا که نوجوان بیشتر گوشه گیر است و با افراد خانواده و دوستان ارتباطش کم می شود و یا این که دچار افت تحصیلی می شود، تغییرات در خواب از جمله مشکلات کودک یا نوجوان افسرده است؛ بدین معنا که در بزرگسالان مشکل کم خوابی و در کودکان و نوجوانان مشکل پرخوابی ایجاد می شود. کودکان افسرده به بیدار بودن رغبتی نشان نمی دهند و تا نیمه های روز در خواب هستند.

کودکان افسرده معمولاً زودرنج، تحریک‌پذیر و غمگین هستند و این حالت در آن‌ها (به ویژه کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته‌اند) از طریق گریه و یک حس کلّی نومیدی نمود می‌یابد. آن ها ممکن است به فعالیت‌های تازه، علاقه‌مندی کمی نشان دهند و یا از فعالیت‌هایی که پیش از این برایشان خوشایند بوده دیگر لذت نبرند. کودکان افسرده معمولاً در مدرسه مشکل دارند و دارای الگوهای رفتاری پرخاش‌گرانه و ضداجتماعی هستند. تغییرات عمده در وزن و الگوی خواب از دیگر نشانه‌‌های افسردگی در کودکان است.

بسیاری از کودکان افسرده از ناراحتی و ملال دائمی و کمبود انرژی شکایت دارند. تعداد دوستان آن‌ها معدود است و دوستانی که قبلاً پیدا کرده‌اند را ترک می‌کنند. حتی ممکن است به صحبت کردن درباره مرگ یا عبارات مشابهی که نشانگر افکار مربوط به خودکشی باشد بپردازند. نشانه‌های افسردگی بر حسب سن کودکان ممکن است متفاوت باشد.

درمان اختلال افسردگی اساسی با استفاده از روش‌های دارویی و غیر‌دارویی با نظر روان پزشک انجام می‌شود.

بطور کلی درمان دارویی اختلال افسردگی اساسی کودکان و نوجوانان با استفاده از داروهای ضد افسردگی از دسته داروهای افزايش‌دهنده‌ی سروتونين در فضاي بين سلول‌های مغزی نظیر فلوکستین انجام می‌شود.

توجه به نکات زير در شناسایی و درمان اختلال افسردگی از سوی والدين حائز اهميت است:

• در صورت مواجهه با نشانه‌های اختلال افسردگی قابل توجه و طولانی مدت برای ارزيابی اختلال به روان‌پزشک مراجعه نمایيد.

• در صورت بروز افت تحصيلی ناگهانی در كودک يا تغييرات رفتاری قابل توجه به روان‌پزشک مراجعه كنيد.

• در صورت تشخيص اختلال افسردگی درمان را با نظر روان‌پزشک شروع كنيد.

• چنانچه درمان دارویی در نظر گرفته‌ شده‌است به‌خاطر داشته‌باشيد كه داروهای ضد‌افسردگی باعث اعتياد دارویی و يا بروز عوارض خطرناک در كودک نمی شوند و در آينده نيز عوارض خطرناک برای كودک ندارند.

• در صورت مواجهه با عوارض دارو، پزشک خود را مطلع كنيد و بدون نظر پزشک درمان را متوقف نكنيد.

• درمان بايد به‌مدت کافی و با دوز مناسب انجام شود.

• بيمار بايد حداقل 6 هفته درمان با يک داروی ضد‌ افسردگی را دريافت کند تا بتوان راجع‌ به اثر بخشی دارو قضاوت نمود.

• لازم است پس از فروکش نمودن علائم، درمان به‌مدت کافی برای جلوگيری از بازگشت علائم ادامه‌ يابد.

• چنانچه در طی درمان بيمار دچار عود علائم شد در مورد نحوه‌یي ادامه‌ی درمان با پزشک خود مشورت كنيد.

• در صورت بروز هرگونه علائم جديد در طي درمان پزشک خود را مطلع سازيد.

• در زمان تجويز داروهای ضد‌افسردگی در صورتی که بيمار قرار است داروهای ديگری دريافت كند، براي جلوگيری از تداخلات دارویی، پزشک را از مصرف داروي ضد‌افسردگی مطلع سازيد.

• درمان های غیر دارویی در موارد خفیف یا متوسط اختلال، به تنهایی و یا همراه با درمان دارویی بکار گرفته می‌شوند. مهمترین درمان‌های غیردارویی عبارتند از درمان شناختی‌ رفتاری و روان‌ درمانی بین‌فردی. برای انجام اين‌گونه درمان‌ها صرف هزينه و وقت بيشتري لازم است و بايد توسط افراد آموزش‌  ديده در زمينه‌ی روان‌درمانی كودكان انجام شود.