این جملات را در خیلی از خانه ها می شنوید، «بچه ها عاشق تلویزیون هستند.» تمایل کودکان به تماشای تلویزیون به حدی است که آنان خیره شدن به صفحه خالی تلویزیون را به دیدن چهره های خندان افراد ترجیح می دهند.بعضی از آنها را هیچوقت نمیتوان از جعبه جادویی جدا کرد. مخصوصا حالا که فصل درس و مدرسه است، علاقه بچه ها به تلویزیون و جدا ماندن از درس، خیلی از پدر و مادرها را نگران می کند. بررسی اثرات تلویزیون بر کودکان و نوجوانان حائز اهمیت است:

• تـلویزیون‌ و گذران‌ وقت‌ کودکان‌:

تلویزیون وقـت بینندگان را‌ مـی‌گیرد‌ و مـمکن است جانشین فـعالیت های دیـگری همچون ورزش، مطالعه، حتی گفتگو بـا دیـگران شود. تحقیق در مورد اینکه آیا‌ تلویزیون‌ جانشین‌ فعالیت ها می‌شود با نه آسان نیست چرا کـه‌ ۹۹‌ درصـد‌ خانه‌ها‌ دارای‌ تلویزیون هستند‌.

مطالعه‌ای در کانادا بـا یـافتن پاسخی در ایـن مـورد یاری رسـاند، آن ها شهرهایی را که گـیرنده تلویزیون نداشت با شهرهایی که یک کانال و شهر دیگری که چهار کانال داشت مقایسه‌ کرده‌اند و نتایج واضـح و روشـن بود. کودکان شهری که فاقد تلویزیون بـود بـا فـعالیت های اجـتماعی بـیشتری درگیر بودند و کودکان شـهری کـه چهار کانال تلویزیون داشت فعالیت های اجتماعیشان کمتر بود. پس از اینکه تلویزیون در شهرهایی‌ که‌ فاقد آن بودند راه‌اندازی شد تـوجه کـودکان نـسبت به بازی های دسته جمعی، مهمانی و ورزش کاهش یـافت.

مـطالعات دیـگری نـیز یـافته‌های زیـر را مورد تأیید قرار دادهاست. کودکانی که وقت‌ بسیار‌ زیادی صرف تماشای تلویزیون می‌نمایند، زمان کمتری را با دوستانشان می‌گذرانند. کمتر می‌خوابند و کمتر به هنر خاصی مانند موسیقی و نواختن آن علاقه نشان مـی‌دهند. اگرچه ممکن است‌ هنگام‌ غذا خوردن یا انجام کاری‌ نتوانیم‌ برنامه خاصی را تماشا کنیم، قابل توجه است که خاطرنشان گردد برخی کودکان می‌آموزند درحالی‌که چیزهای دیگری از قبیل غذاخوردن و حتی تکالیف مدرسه را انـجام مـی‌دهند‌ به‌ تلویزیون تماشا کنند.

• اثرات نامطلوب‌ تماشای‌ تلویزیون:

ارائه الگوهای پرخاشگرانه در تلویزیون می‌تواند پیامدهای رفتاری پرخاشگرانه کودکان را افزایش دهد. نمایش میزان بالایی از خشونت در تلویزیون می‌تواند در نگرش های کودکان مـوثر بـاشد، بطوری که‌ آنان‌ را به این دیدگاه رهنمود شود که خشونت در رفع تعارضات درون فردی شیوه مقبول و موثری است.

کودکان این درس را از تلویزیون می‌آموزند که خشونت بـرای آدم های خوب و بدکارساز است و خشونت مـی‌تواند‌ حـلال‌ همه مشکلات‌ باشد. به علاوه تأثیر دیدن خشونت از تلویزیون بر رفتار پرخاشگرانه یک پدیده صرفا آمریکایی نیست.

بیشتر بینندگان تلویزیون واکنش هیجانی کمتری از ‌‌خود‌ نشان می‌دهند وقتی شاهد پرخاشگری پخش‌شده از تلویزیون هستند. کودکانی که به خشونت‌های پخش‌شده از‌ تلویزیون‌ تماشا‌ مـی‌کنند ممکن اسـت نسبت به خشونت‌های زندگی واقعی بی‌تفاوت شوند.

به‌هرحال پخش خشونت از تلویزیون در سنین مختلف‌ برای کودکان تأثیر متفاوتی دارد. این تأثیر متفاوت به توانایی های شناختی آنان مربوط است‌. کودکانی که قادرندخیال و واقعیت‌ را‌ از هم تمیز دهـند مـمکن است نـسبت به کودکانی که قادر نیستند این وجه تمایز را درک کنند، واکنش متفاوتی داشته باشند. به کودکانی که گفته شده بـود فیلم کوتاه خشنی که دیده بودند‌ واقعی بوده (فیلمی از یک شورش واقعی) رفـتار بـعدی آن ها پرخاشگرانه‌تر از کودکانی بوده که باور داشتند فیلم مذکور محصولی از«هالیوود»است.

همچنانکه کودکان رشد می‌کنند و قادر می‌شوند وجـه ‌ ‌تـمایز بین خیال و واقعیت‌ را‌ درک نمایند، ممکن است که برنامه‌های خیالی کمتر مؤثر واقع گردد. آمـوزش کـودکان در تشخیص تفاوت و تمایز خیال از واقعیت می‌تواند از اثرات خشونت تلویزیون بر کودکان بکاهد.

رفتار پرخاشگرانه تنها‌ جـنبه‌ از رشد کودکان نیست که تماشای تلویزیون در آن تأثیر می‌گذارد. میزان تماشای تلویزیون به‌ویژه در ترکیب با دیـگر آموزش های والدین نیز مؤثرند. وقـتی والدیـن تنبیه بدنی می‌کنند و در کنترل مدت تماشای کودکان‌ به‌ تلویزیون و محتوای برنامه‌ای که باید ببینند شکست می‌خورند، این کودکان نه تنها بیشتر پرخاشگری می‌کنند، بلکه بی‌تابی و فعالیت های حرکتی بیشتری نیز نشان می‌دهند و با وجود تماشای زیـاد به تلویزیون از قدرت تخیل ضعیفی‌ برخوردارند‌ و داستان های تلویزیونی‌ را درک نمی‌کنند.

همچنین تماشای‌ زیاد‌ به‌ تلویزیون تأثیر زیان‌آور برمهارت های خواندن دارد. در ابتدای سه‌سالگی، قبل از این که کودکان بتوانند بخوانند، پژوهشگران الگوهای تماشای تلویزیون و نمرۀ خواندنشان را تا‌ سن‌ ۸ سالگی‌ دنـبال کـردند. الگوی تماشای تلویزیون در کودکانی که‌ از‌ ابتدا از بینندگان پرو پا قرص تلویزیون بودن تا ۸ سالگی بصورت ثابت باقیماند. متأسفانه نمرۀ مهارت های خواندن آنان به‌ میزان‌ قابل توجهی‌ پایین‌تر از کودکانی بود که کمتر به تـلویزیون تـماشامی‌کردند.