انسان به طور طـبیعی یـا بر حسب ضرورت، اجتماعی است و برای رفع نیازمندی‌ها و تکامل خویش، به ارتباط اجتماعی نیازمند است. در تـوضیح واژه «الگو» با معنای روبُر، مدل، سرمشق، مقتدا، اسوه، قدوه، مثال و نمونه روبه‌رو هستیم. در میان معانی ذکـرشده، مـقتدا، اسـوه و قدوه مختص انسان است و معنای مشترکی که برای […]
انسان به طور طـبیعی یـا بر حسب ضرورت، اجتماعی است و برای رفع نیازمندی‌ها و تکامل خویش، به ارتباط اجتماعی نیازمند است. در تـوضیح واژه «الگو» با معنای روبُر، مدل، سرمشق، مقتدا، اسوه، قدوه، مثال و نمونه روبه‌رو هستیم. در میان معانی ذکـرشده، مـقتدا، اسـوه و قدوه مختص انسان است و معنای مشترکی که برای این سه وجود دارد، عـبارت اسـت از فـردی که به لحاظ ویژگی‌ها و خصوصیاتش، صلاحیت یافته است تا دیگران از او تبعیت و پیروی نمایند.
در علوم تربیتی، اصطلاحی که در این ارتباط، بیش از همه به کار مـی‌رود، «مـدل رفتار» یا «الگوی رفتار» است که مـراد از آن، طـرح و مـجموعه رفتاری است که شخصی آن را داراست. الگو از سـویی بـه طرح‌ها و برنامه‌های گوناگون، اعم از تربیتی، اجتماعی، اقتصادی، و یا سیاسی گفته می‌شود و از سوی دیـگر، بـه نمونه‌های عینی و خارجی یک طـرح عـملی و یا اجـتماعی، اقـتصادی، اخـلاقی و یا مذهبی، اطلاق می‌گردد و کاربرد آن در هـر دو مـورد بسیار است. در علوم اجتماعی، دارای معانی گوناگونی، از جمله الگو، گونه و هنجار اسـت و الگـو چیزی شکل‌گرفته در یک گروه اجتماعی اسـت، به این منظور کـه بـه عنوان الگو یا راهنمای عـمل در رفـتارهای اجتماعی به کار آید.
با توجه بـه نـقش خـطير الگوها، مسئوليتي بس سنگين نيز متوجه آن هاست. والدين و مربيان زماني مي‌توانند از روش الگويي استفاده کنند و نـتيجه بگيرند كه اين مـوارد را رعايت كنند:
الف) والدين پيش از توصيه به ارزش‌هاي ديني، بايد خود در اين کار پيشتاز باشند. اميرالمؤمنين علي (ع) در اين باره مي‌فرمايد: «هر كه خود را پيشواي مردم سازد، بايد پيش از تعليم ديگران، به تعليم خويش بپردازد و بـايد تـربيت كردنـش، پيش از آنكه با زبانش باشد، با سيرت و رفتارش باشد و آنكه خود را تعليم دهد و تربيت نـمايد، شـايسته‌تر به تعظيم است از آن كه ديگري را تعليم دهد و تربيت نمايد.»
ب) مربيان و والدين تلاش كنند بـه صـورت عـملي و رفتاري، كودكان را به مسائل ديني دعوت كنند. امام صادق (ع) به اين مطلب توجه مي‌دهند و مي‌فرمايد: «مردم را بـا رفـتار خويش به حق دعوت كنيد نه با زبان خويش». والدين مي‌توانند با ابـتكار عـمل از الگـوهاي غيرجاندار براي كودكان و نوجوانان، الگوهاي هدفمند و معنادار بسازند. براي مثال، وقتي براي كودک خود عروسک مي‌خرند، چـادر يا مـانتو زيبـا و جذابي هم براي عروسك بخرند.
ج) والدين همواره بايد مراقب باشند كه گفتار و رفتار دوگـانه نـداشته باشند.
د) اشتياق مربيان و والدين در انجام مسائل ديني بايد نسبت به كودكان و نوجوانان بيشتر باشد. فريده مصطفوي، فرزند حـضرت امـام خميني(ره) در خاطرات خود مي‌گويد: «امام (ره) ما را مقيد مي‌كردند معصيت نكنيم و مؤدب بـه آداب اسلامي باشيم. به خصوص مقيد بودند ما حـجاب شـرعي را حـفظ كنيم و در منزل حق هيچ‌گونه گناهي از جمله غـيبت، دروغ، بـي‌احترامي به بزرگ‌ترها و توهين به مسلمانان را نداشتيم. ما عملاً اين درس‌ها را از امام(ره) آموخته بـوديم. بـا اين شيوه و روش بود كه ما ارزش‌هاي اسـلامي را فـرا‌گرفتيم و از نظر تـربيتي، خـود ايشـان براي ما الگو بودند؛ چون وقـتي كاري را بـه ما مي‌گفتند انجام ندهيد و ما مي‌ديديم كه خودشان آن كار را انجام نمي‌دهند، براي خانواده الگـوي بـسيار خوبي بودند.»
هـ) با توجه بـه اينكه محيط‌ها و گروه‌هاي هـم‌سن تـأثير زيادي بر يكديگر مي‌گذارند؛ بهتر اسـت والدين و مـربيان با آگاهي از نگرش اين گروه‌ها، آمادگي ذهني و رفتاري متربي را تقويت نمايند.
نویسنده این مطلب :
