نخستین و زیربنایی ترین مهارت از سری مهارت های زندگی، مهارت خودآگاهی است. «خودآگاهی»، توانایی شناخت خود و آگاهی از ویژگیها، نقاط ضعف و قوت، خواستهها، ترسها و انزجارهاست. از اجزای خودآگاهی میتوان به شناخت ویژگی ها و صفات خویش؛ شناخت توانایی ها، استعدادها و پیشرفتهای خود؛ داشتن تصویر واقعبینانه از خویشتن؛ شناخت افکار، ارزش […]
1- تکیه بر نقاط قوت خـود، بـرای بهبود نـقاط ضـعف بـکوشیم. آگاهی از نقاط ضعف مـوجب میشود فرد بتواند تسلط بیشتری بر خود داشته باشد.
2- احساسات خود را بشناسیم. لازم است افـراد حـداقل شناخت را نسبت به احساس¬های خود داشـته بـاشند. فـردی کـه از احـساسات خود آگاه بـاشد، مـیتواند آنها را کنترل کند. ناتوانی در کنترل و مهار احساسات، میتواند به اعتیاد و خشونت بینجامد.
3- نیازهای خود را بشناسیم و یـاد بـگیریم کـه از مسیرهای سالم آنها را مرتفع کنیم.
4- در زندگی خـود اهـداف حـقیقی را دنـبال کـنیم و از دنـبال کردن اهداف غیرحقیقی، تخیلی و بلندپروازانه بپرهیزیم؛ زیرا اهداف غیر حقیقی موجب ناکامی و به تبع آن، خشم و خشونت میشود.
5- خودآگاهی، حس ارزشمندی به ما میبخشد و به ما کمک مـیکند به جای ارزش¬های کاذب، در پی ارزشهای حقیقی باشیم و از زندگی رضایت کافی داشته باشیم.
- اجزای خودآگاهی
نخستین جزء خودآگاهی، شناخت ویژگی ها و صفات خویش است. یک بخش با اهمیت از شیوه نگریستن بـه خـودمان، ارزیابی مثبت و منفی درباره خودمان است. این شیوه نگرش به خود، عزت نفس ما را میسازد. عزت نفس و خودپنداره، از دوران کودکی در وجود ما شکل میگیرد.
دومین جزء از خودآگاهی، شـناخت تـواناییها، استعدادها و پیشرفتهاست. هریک از ما موفقیت هایی را در زندگی به دست آوردهایم که از توانایی ها و استعدادهایی سرچشمه گرفته است. این تواناییها و استعدادها، اجزای ساختمان اعتماد به نـفس مـا را تشکیل می دهد. اعتماد به نـفس نـیز مانند خودپنداره و عزت نفس، در تعاملات اجتماعی شکل میگیرد.
سومین جزء خودآگاهی، تصویر واقعبینانه ای است که از خود داریم. پذیرفتن خود حقیقی و همسو کردن آن با ایـدئال ها و تـصویری که ما دوست داریـم از خود داشته باشیم، نیازمند تمرین و کسب مهارت خودآگاهی است.
چهارمین جزء خودآگاهی، شناخت افکار، ارزشها و باورهایمان است. مجموعه افکار ما باورهای ما و باورهای ما، ارزش های ما را تشکیل میدهند. در حقیقت، افـکار، بـاورها و ارزش های ما چارچوب و ساختار ذهنی ما را می سازند و ما بر اساس این چارچوب یا ساختارهای ذهنی، اطلاعات دریافتی از محیط پیرامون را پردازش می کنیم و بر مبنای آن به دنیا و محیط اطراف می نگریم یا دربـاره دیگران، خود و محیط اجتماعی، رفتار و قضاوت می کنیم.
پنجمین جزء و مهمترین بخش خودآگاهی که با دیگر اجزای آن رابطهای تنگاتنگ دارد، شناخت احـساس رضایت و نارضایتی از خود است. شناخت اشتباه ها، نقاط ضعف، نـارضایتی ها و شـکست ها، نـخستین گام به سوی شناخت تغییر و اقدام برای رفع و اصلاح آن است.
- شناخت احساسات
از اجزای دیگر مهارت خودآگاهی، «شناخت احساسات» اسـت. شـناخت احساسات به ما کمک میکند تا زندگی خوب و موفقی داشته و نسبت به خـود احـساس خـوبی داشته باشیم. این احساس، موجب میشود از آنچه که هستیم، شاد و راضی باشیم. افرادی که احـساس خوبی نسبت به خود دارند، ویژگیهایی دارند که عبارتند از:
ـ ویژگیهای مثبت، تواناییها و اسـتعدادهای خود را میشناسند و به آن ها افتخار میکنند؛
ـ ویژگیهای منفی و نقاط ضعف خود را میشناسند و میکوشند آن ها را اصلاح کنند؛
ـ موفقیت ها و شکست های خود را میشناسند و میپذیرند؛
ـ به خود و دیگران احترام میگذارند؛
ـ برای رسیدن به اهداف خود میکوشند.