معلمان در تامین بهداشت روانی دانش آموزان نقش موثری دارند زیرا نفوذ آنان در بین دانش آموزان نسبت به سایر اطرافیان در سطح بالاتری قرار داشته و این موضوع تاثیرپذیری بیشتری را به دنبال دارد. نقش الگویی معلم و نفوذی که او در انظباط دادن به رفتارهای دانش آموزان دارد، امری بدیهی است.

آموزگار از ویژگی الگو دهی در دانش آموزان برخوردار است که این مهم می تواند در رشد شخصیت و بهداشت روانی دانش آموزان تاثیرات عمیقی باقی بگذارد. واژه بهداشت و سلامتی همیشه فکر آدمی را در طول تاریخ به خود مشغول کرده است و بهداشت در یک تقسیم کلی به دو دسته بهداشت جسمی و بهداشت روانی تقسیم شده است. بیشتر معلمان با بهداشت جسمانی شاگردان آشنا هستند اما همواره جای این سوال وجود دارد که همان اندازه که به بهداشت فردی آنان اهمیت می دهند به بهداست روانی دانش آموزان هم توجه می کنند.

در تقویم اجرایی آموزش و پرورش از ۱۸ تا ۲۴ مهر ماه در هر سال تحصیلی به نام هفته بهداشت روانی نامگذاری شده است که در مدارس برای آشنایی دانش آموزان با شعار جهانی بهداشت روان و عوامل موثر در بهداشت روانی افراد جامعه به ویژه در مدارس اقدامات گسترده ای انجام می شود. بهداشت روانی از آن جهت که رابطه مستقیمی با عملکرد فردی، اجتماعی و آسیب های روانی اجتماعی دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

این اهمیت باعث تدوین و اجرای برنامه های متعدد بهداشت روانی در سه بخش پیشگیری، درمان و توان بخشی می شود. سازمان جهانی بهداشت روانی را به توانایی سازگاری با دید گاه های خود ، دیگران و رویارویی با مشکلات روزمره زندگی تعریف کرده است.  همچنان که از جسم خود مراقبت می کنیم باید روح خویش را نیز مقاوم تر سازیم تا زندگی بهتری داشته باشیم، بهداشت روانی همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است زیرا در زندگی چگونه بودن خیلی مهم تر از بودن یا نبودن است.

به همین دلیل است که اولیای مدرسه در سلامت روان دانش آموزان دارای نقش های حرفه ای هستند. مسئولیت معلمان فقط در پرورش نیروی عقلی و آشنا ساختن شاگردان به مسائل اجتماعی و اخلاقی ختم نمی شود، معلمان در تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگار، تامین بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان مسئولیت دارند.

معلم با محبت و توجه دانش آموزان را در مسیر صحیح هدایت می کند و چگونگی برقراری روابط درست عاطفی، سازگاری با دیگران، مسئولیت پذیری و راه های مبارزه با کینه توزی را به آن ها می آموزند. بهداشت روانی افراد متاثر از عوامل متعددی است که عواملی از جمله برآورده نشدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل مذهبی و اجتماعی، رسانه های جمعی و … در آن نقش تاثیر گذاری دارد. اما درباره دانش آموزان نقش اولیای مدرسه بسیار موثر و سرنوشت ساز است.

معلم نباید تمام تلاش خود را صرف نمره گرفتن دانش آموزان کند بلکه معلمان در مدارس باید بکوشند به هر فرد به اندازه توانایی او مسئولیت دهد چون دانش آموزان نیاز به پرورش فکر و روان نیز دارند. معلمی که در ارتباط به شخصیت و نیازهای کودکان توجه کافی داشته باشد و کارها را بر اساس استعداد و تمایلات میان شاگردان تقسیم کند، نقش بهتری را در بهداشت روانی آنان ایفا خواهد کرد.

پذیرفته شدن کودک توسط معلم یک اصل ضروری در فرایند یادگیری و پیشرفت در حوزه علمی است؛ معلم باید قادر به بیان و ابزار احساسات خویش باشد تا دانش آموزان بتوانند او را به عنوان یک فرد قابل اعتماد بپذیرند. مهمترین شرط معلم خوب از لحاظ بهداشت روانی را دوست داشتن کودکان، آزرده نشدن از رفتار کودکان، داشتن صبر و حوصله و خوش رویی می باشد؛ شاگردان یک معلم باید به مرحله ای از سطح اعتماد برسند که به راحتی مشکلات خود را مطرح کنند.

کودکان در مدرسه می آموزند با زندگی آنچنان که هست مواجه شوند و خود را با آداب و رسوم و ارزش های جامعه منطبق سازند و به نیازهای دیگران نیز توجه کنند.  سازمان بهداشت جهانی از بهداشت روان به عنوان توانایی کامل برای ایفای نقش های روانی و جسمی یاد می کند. معلم تاثیر گذار بر بهداشت روانی دانش آموزان باید دارای ۷ ویژگی مهم باشد.

یک معلم خوب باید از لحاظ روانی سالم باشد، به کودکان احترام بگذارد و آن ها را دوست داشته باشد. یک معلم باید رابطه میان تعلیم و تربیت و بهداشت روانی را بداند و بکوشد تا در مواقع بحرانی و مسائل خاص خانوادگی و اجتماعی به کودک کمک کند و نسبت به رشد جسمی و روحی کودکان نیز اطلاعات لازم را داشته باشد.

معلمان باید در زمینه اختلالات روانی و رفتاری کودکان مجهز به اطلاعات علمی باشد و در کلاس درس با دانش آموزان به گونه ای رفتار کند که رنجش خاطر برای کسی پیش نیاید و دیگر شاهد تنبیه و یا فرار دانش آموزان در مدارس کشور از نباشیم.