اختلال پوست کندن (Excoriation disorder) عبارت است از میل و هوس شدید و مکرر برای کندن پوستِ خود تا جایی که باعث آسیب رسیدن به پوست و گوشت میشود. در سالهای اخیر خودزنی و آسیبرسانی به خود با رشد متحیر کننده ای رو به رو بوده است. در ۳۰ سال اخیر خود زنی در نوجوانان […]
اختلال پوست کندن (Excoriation disorder) عبارت است از میل و هوس شدید و مکرر برای کندن پوستِ خود تا جایی که باعث آسیب رسیدن به پوست و گوشت میشود. در سالهای اخیر خودزنی و آسیبرسانی به خود با رشد متحیر کننده ای رو به رو بوده است. در ۳۰ سال اخیر خود زنی در نوجوانان ۱۳ درصد، در بزرگسالان ۴ درصد و در سالمندان یک درصد در دنیا گزارش شده است که این آمار نگران کننده است؛ چرا که نشان میدهد این اختلال در میان نوجوانان از شیوع و بروز بیشماری برخوردار است.
دستاندرکاران، خانوادهها و حتی پژوهشگران این عرصه یعنی روانشناسان، روان پزشکان و جامعهشناسان لازم است در این زمینه کاری کنند، هم اکنون اختلالات این حوزه به خصوص «خراش پوست» در میان نوجوانان به معمایی تقریبا لاینحل برای رفتارشناسان، روانشناسان و روان پزشکان بدل شده است.
یکی از نشانههای اصلی در این اختلال این است که فرد به طور دائم پوست خود را میکند، در حدی که به زخم منجر میشود. در این اختلال فرد به طور مکرر و دائم در تلاش برای کاهش یا متوقف کردن پوست کندن است، پوست کندن نمیتواند به علت اثر فیزیولوژیک و مستقیم یک ماده (مثلا کوکایین) یا یک عارضه پزشکی دیگر چون گال باشد.
سمپتومهای یک اختلال روانی دیگر نمیتوانند دلیل بهتری برای پوست کندن باشد، این نشانهها را همه افراد میتوانند در شخص مبتلا مشاهده کنند، اما لازم است تشخیص این اختلال را بر عهده روان پزشک و روان شناس بگذاریم. افراد بزرگسال مبتلا، یک بیمار سایکوتیک واقعی هستند یعنی آن ها مطمئنا یک بیمار دو قطبی هستند؛ در حالیکه در بسیاری از نوجوانان مبتلا اختلال بارزی مشاهده نمیشود.
در نوجوانان مبتلا، این تفکر که بدن آن ها امانت الهی است و باید از آن مراقبت کنند وجود ندارد و بسیاری از آن ها الگوهای غربی دارند. والدین برخی از این نوجوانان از قافله تکنولوژیکی عقب هستند و نمیتوانند همپای آنان از فضاهای وابسته به تکنولوژی بهره ببرند.
تقلید از همسالان و تلقین پذیری، عدم توانایی تحمل مشکلات و تاب آوری نیز از جمله عواملی هستند که نوجوان را به سمت آسیبزنی به خود به خصوص خراش پوست میکشاند، کنترل هیجانات ضعیف بر همه این عوامل مزید بر علت است. افراد مبتلا به اختلالات پوستکنی و سایر اختلالات عادتی نظیر ناخن جویدن دچار استرس و برانگیختگی هیجانی سطح بالایی هستند، گاهی اختلالات در ساختمان مغز نیز بر وقوع این رفتار تاثیر دارد.
این افراد مبتلا معمولا قصد دارند حواسشان را از یک فکر شدیدا ناگوار پرت نمایند و یا این که میخواهند از یک مخمصه وحشتناکتر دیگر مانند خودکشی خود را برهانند. آن ها تلاش میکنند تا از واقعهای دردناک که قبلا تجربه کردهاند خلاصی پیدا کنند. برخی نیز نمیتوانند مستقیما احساسات ناگوار خودشان را بیان کنند.
دسته دیگری از مبتلایان به قصد تنبیه کردن خودشان اقدام به خود زنی میکنند؛ اگر به آن ها توهین شود، به صورت افراطی به فرد توهین کننده فکر میکنند و خودشان را مستحق تنیه میدانند. عدهای نیز بعد از انجام خراش پوست یک جرقه خوشایند را تجربه میکنند که بیشتر مشابه احساس خوب بعد از ورزش کردن و یا شاد شدن است این افراد ناهنجاریهای روانی جدیتری دارند که پنهان است.
برقراری ارتباط سالم و دوستانه با نوجوان نیاز به آموزش دارد، والدین و معلمان و کلیه کسانی که با کودکان و نوجوانان سر و کار دارند خود را ملزم بدانند که در زمینه برفرای ارتباط صحیح و اصول مذاکره و تاثیرگذاری برکودک و نوجوان آموزش ببینند؛ چرا که مهارت همدلی کردن با خود و دیگران از اصول اولیه انسانی است.
باید مراقبت از بدن و راههای لذت بردن از زندگی را جزء برنامه های اولیه زندگیمان قرار دهیم، مهارت علمی انتقاد کردن و پذیرش انتقاد، تصمیمگیری و حل مساله را بیاموزیم و به فرزندانمان نیز آموزش دهیم. در هر سنی علائم آسیبرسانی به خود را در کودک نوجوان و یا بزرگسال مشاهده کردیم، آن ها را به سمت روان پزشک و روان شناس سوق دهیم.