کودک تحت تأثیر عوامل و شرایطی است که والدین برای او فراهم کرده اند.
از مهمترین عاملهای تربیت وراثت میباشد. از این رو اسلام بـر مراقبتهای ویژه قبل از تـولد کـودک تأکید فراوانى داشته است. زن و مردى که همشأن باشند و دارای تفاهـم اخلاقـى باشنـد، میتوانند در محیطـى بهتـر و آمادهتر به پـرورش انسـان بپـردازند.
از مهمترین عوامل مؤثر بر تربیت، محیطی است که فرد در آنجا پرورش پیدا میکند. اگر افراد ساکن در محیطها و جوامع مختلف، مورد بررسی قرار گیرند، خواهید دید که ساکنان یک محیط، دارای روحیات همسانی هستند. در محیطی که اکثر افراد، لاابالی و ناباب باشند، فردی هم که در آن محیط ساکن میشود از آنان اثر پذیرفته و به رنگ جماعت درمیآید.
مال حلال یا حرام نیز تأثیر مستقیمـى در شکل گیـرى و رشـد شخصیت کـودک دارد. چنانچه لقمه، در نسل آدمی تأثیر میگذارد: «مال حرام در فرزندان آشکار میشود و روی آنها اثر میگذارد.» (کافی / ج ۵ / ص ۱۲۴)
تحمل کردن مشکلات و سختی ها را باید از کودکی به فرزندان نشان داد. به عبارت دیگر صبر کردن بر سختی ها به معنای مقاومت انسان در برابر سختی ها، ناامنی ها و ناکامی هاست؛ به نحوی که شکایت از آن نداشته باشد.