روان‌شناسی رشد، شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به مطالعه چگونگی رشد و تغییر افراد در طول زندگیشان می‌پردازد. نه تنها به مطالعه تغییرات جسمی و فیزیکی در فرایند رشد افراد می‌پردازند بلکه رشد اجتماعی، هیجانی و شناختی افراد در طول زندگیشان را نیز در نظر می‌گیرند.

.

رشد انسان در طول زندگی، از شکل‌گیری نطفه تا مرگ استد. مطالعه علمی رشد انسان، به دنبال درک و تشریح چگونگی و چرایی تغییراتی است که افراد در طول زندگیشان می‌کنند و تمام جنبه‌های رشد انسان، شامل رشد جسمی، هیجانی، ذهنی، اجتماعی، ادراکی و شخصیتی را در برمی‌گیرد.

مطالعه رشد انسان برای تعدادی از رشته‌ها از جمله زیست‌شناسی، انسان‌شناسی، آموزش، تاریخ و روان‌شناسی اهمیت دارد. البته ازهمه مهم‌تر، کاربردهای عملی مطالعه رشد انسان است. با درک بهتر این که افراد چرا و چگونه رشد و تغییر می‌کنند، می‌توان این دانش را برای کمک به آن‌ها در زمینه‌ به کارگیری تمام توانائی‌های بالقوه‌شان در زندگی، به کار بست.

.

رشد و تكامل از علوم پايه در طب اطفال است. رشد اصولا به تغييرات در اندازه بدن (به طور كل يا قسمت های مختلف آن به تفكيک) اشاره دارد. نمو مجموعه ای از تغييرات ناشي از عوامل زيست شناختی، محيطی و هيجانی در ساختار تفكر و رفتار كودک است كه در طول زمان رخ مي دهد.

.

عامل موثر بر رشد و نمو کودکان را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1) صفات ارثی و ژنتيكی

عوامل ژنتيكی بر رشد و تكامل و به ويژه قد، وزن، تكامل اجتماعی و عقلانی و شخصيت موثر هستند.

2) سن

ميزان رشد در زندگی جنينی از هر زمان ديگری بيشتر است. در سال اول زندگی نيز ميزان رشد زياد می باشد و بعد از آن به هنگام بلوغ افزايش می يابد.

3) جنس

در حدود ده تا يازده سالگي قد و وزن دختران ناگهان افزايش می يابد. اين رشد مربوط به دوران بلوغ است. در پسران جهش رشد كمی ديرتر يعنی در دوازده تا سيزده سالگی است.

4) تغذيه

وضعيت تغذيه پيش از زايمان و پس از آن بر رشد و تكامل اثرمی گذارد تاخير رشد از نشانه های سوء تغذيه است هنگامی كه وضع تغذيه كودک بهبود يابد وزن و قد او شروع به رشد می كند.

5) محيط فيزيكی

برخورداری از نور آفتاب، تغذيه خوب، روشنایی و تهويه نيز بر رشد و تكامل اثر می گذارد.

6) عوامل روانشناختی

عشق، تمايل به مراقبت و روابط مناسب بين والدين و كودک بر تكامل اجتماعی، عاطفی و هوشی كودكان اثر گذار است.

7) آلودگی به عفونت ها و انگل ها

بعضی عفونت های مادر در دوران بارداری (مانند سرخجه و سيفيليس) بر رشد درون رحمی جنين اثر می گذارد. عفونت های پس از زايمان (مانند اسهال و سرخک) رشد و تكامل كودک را به خصوص اگر سوء تغذيه هم در كار باشد كُند می كند. انگل های روده ای با خوردن مقدار قابل ملاحظه ای ازمواد غذایی كودک مانع رشد و تكامل او می شود.

8) عوامل اقتصادی

سطح زندگی خانواده يک عامل مهم است. كودكان خانواده های مرفه، وزن و قد بيشتری دارند. عوامل اقتصادی با سطح زندگی و وضع تغذيه مردم بستگی دارد.

9) عوامل فرهنگی، مرتبه تولد كودک، فاصله بين تولد در كودكان، وزن هنگام تولد، چند قلویی، سطح سواد پدران و مادران و…