اختلال استرس پس از سانحه، آخرین زیر گروه اختلالات اضطرابی است که در آن نشانه های مرضی روان شناختی به دنبال یک رویداد استرس زا و غیرقابل تحمل  رخ می دهد .

تجربۀ آسیب زا رویداد مصیبت بار یا بسیار تأثر آوری است که پیامدهای روانی و جسمانی شدیدی دارد. از جمله رویدادهای آسیب رسان، مواردی نظیر مصیبت های شخصی، درگیر بودن در حادثه ای جدی، قربانی خشونت بودن، یا تجربه کردن بلایای مهلک هستند. در انتهای دیگر این طیف رویدادهای مهلکی مانند آتش سوزی، زمین لرزه، شورش و جنگ هستند که تعداد زیادی از افراد را تحت تأثیر قرار می دهند.

اختلال استرس پس از آسیب، تشخیص نسبتاً شایعی است. این میزان در افرادی که در مخاطره قرار داشته اند به نحو چشمگیری بالاتر است برای مثال، افرادی که در معرض وقایع استرس زای خاصی مانند سیل، گردباد تند، طوفان شدید، جنگ، یا خشونت قومی قرار داشته اند.

• علائم:

1) مواجه شدن با مرگ تهدید کننده یا واقعی یا آسیب جدی که منتج به پاسخ هیجانی عمیق ترس و ناامیدی یا وحشت می شود.

2) افکار یا تصورات پریشان کننده که موجب یاد آوری وقایع دردناک می شود.

3) خواب های آشفته که تداعی کنندۀ وقایع دردناک است.

4) احساس این که واقعه دوباره اتفاق می افتد، مانند آنچه در توهمات و وقفۀ زمانی ملاحظه می شود.

5) در موقع نمایش و یادآوری وقایع دردناک، دچار آشفتگی عمیق می شوند.

6) فعالیت جسمانی زمانی که در معرض علائم خارجی یا درونی قرار می گیرد، که نمادی از وقایع دردناک است.

7) پرهیز از افکار، احساسات یا گفتگوها در مورد وقایع دردناک.

8) پرهیز از فعالیت مکان ها یا مردمی که حوادث دردناک را تداعی می کنند.

9) ناتوانی در یادآوری جنبه های مهم حوادث دردناک.

10) نبود علاقه و شرکت در فعالیت های مهم.

11) احساس کناره گیری از دیگران.

12) عدم توانایی برای تجربۀ دامنۀ وسیعی از هیجان ها که شامل عشق ورزیدن است.

13) نگرش بدبینانه و معتقد به سرنوشت در مورد آینده.

14) اختلال در خواب.

15) اضطراب.

16) فقدان تمرکز.

17) حالت آماده باش مفرط (گوش به زنگ بودن بیش از حد).

18) پاسخ وحشت زدگی اغراق آمیز.

19) علائم به مدت بیش از یک ماه وجود داشته باشد.

20) عاطفۀ ناراحتی و یا احساس گناه وسایر علائم افسردگی.

21) سوء مصرف الکل و یا مواد مخدر.

22) افکار خودکشی.

23) الگویی از تعارض های بین فردی، به خصوص در ارتباطهای نزدیک.

24) تهدیدهای شدید جسمانی یا کلامی و یا رفتاری.

25) ناتوانی برای حفظ کارکردن به دلیل تعارض با همکار (مسؤل) یا علائم اضطراب.

• علائم در کودکان

1) ناآرامی و بیقراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران

2) گوشه گیری و مشکلات در روابط بین فردی و به سختی انس گرفتن با دیگران

3) احساس گناه و شرم زدگی، بی احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می گیرد.

4) واپس روی های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیۀ کودکان، شب ادراری، مکیدن انگشت)

5) رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگی)

6) اختلال خواب، کابوس و خوابهای ترسناک(رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص)

7) اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را برای کودکان یادآوری می کند.

8) تکرار خاطره های آسیب زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و… در ذهن کودکان

9) تمایل به بازی های تکراری پیرامون حادثه ای که تجربه کرده اند.

10) دشواری های یادگیری، مشکلات در تمرکز و تکالیف درسی