ارتباط بین هویت و سلامت روان

سلامت روان در دیدگاه های مختلف روان شناسی تعاریف متعددی دارد. در اکثر نظریات به توانایی در برقراری رابطه گرم و صمیبمانه با دیگران، دید مثبت نسبت به خود، توانایی به فعل در آوردن استعدادهای بالقوه، استقلال و رضایت از زندگی به عنوان عواملی که می توانند نشانگر سلامت روان باشند، اشاره شده است.   […]

سلامت روان در دیدگاه های مختلف روان شناسی تعاریف متعددی دارد. در اکثر نظریات به توانایی در برقراری رابطه گرم و صمیبمانه با دیگران، دید مثبت نسبت به خود، توانایی به فعل در آوردن استعدادهای بالقوه، استقلال و رضایت از زندگی به عنوان عواملی که می توانند نشانگر سلامت روان باشند، اشاره شده است.

 

سلامت روان با مشکلاتی نظیر اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد مخدر، رابطه معکوس دارد. افرادی که به مرحله تعهد در هویت رسیده اند، یعنی بعد از کاوش در مسائل پیرامون، توانسته اند به سؤال های مربوط به هویت در حوزه های مختلف ایدئولوژیکی و بین فردی خود پاسخ دهند، خصوصیاتی مشابه افراد دارای سلامت روان دارند. این افراد در زندگی هدف دارند و احساس نمی کنند که دنیا و محیط پیرامون آنها غیر قابل پیش بینی است و به دلیل داشتن اعتقادات و باورهای روشن و واضح به راحتی می توانند با مشکلات موجود در زمینه های مختلف زندگی به صورت فعال و موفقیت آمیز رو به رو شوند.

 

خود شناسی

پیشتر از این در تعریف «هویت» بیان شد که ابتدا برای فرد، این پرسش که «من کیستم؟» مطرح می شود و پس از آن «چه نقشی دارم؟» عنوان می گردد. چنانچه بیشتر به معنای اول تأکید داشته باشیم، رابطه میان «خود شناسی» و «هویت فردی» تعریف می شود؛ زیرا هویت همان حقیقت شخص است که مشتمل بر صفات جوهری او می باشد و این همان مقوله ای است که در «خودشناسی» به دنبال دست یافتن به آن می کوشیم. لذا می توان گفت که با تحقق خودشناسی، بخش عمده ای از هویت فردی نیز محقق می شود.

 

شناخت آدمی از شخصیت خویشتن، همچون منشور کثیرالأضلاعی است که شامل جلوه ها و منظرهای متنوع و متعددی می باشد. اگر چه احاطه فرد به همه جوانب خویشتن خود، مقدور نیست ولی برخی از مهمترین جنبه های خود شناسی عبارتند از:

 

  •  معرفت نسبت به توانایی ها و قابلیت ها و استعدادهای درونی؛

چنانچه این مرحله از شناخت برای انسان حاصل شود، راهنمای مطمئن و قابل اعتمادی برای جهت گیری های جوانان در زندگی خواهد بود و علاوه بر آن، شناخت توانایی های درونی، زمینه ساز اعتماد به نفس نسل جوان می باشد و عوامل بازدارنده ای نیز در برابر شکست های احتمالی روحی خواهد بود.

 

  •  معرفت نسبت به ویژگی های رشد و تحول (خصائص سِنّی)؛

با توجه به اینکه انسان در هر مرحله از دوران رشد، واجد ویژگی ها و صفات خاصی می باشد، شناخت جوانان در این زمینه، می تواند به لحاظ تطبیق دادن جلوه-های رفتاری با معیارهای رشد، ذهن نسل جوان را آرامش خاطر ببخشد و اطمینان بیافریند. به عنوان مثال، جوانی که می داند از ویژگی های این دوران، «خواهش های متضاد» است، نسبت به جوان دیگری که فاقد چنین آگاهی می باشد، ساده تر و سریع تر می تواند با خود کنار آید.

 

  •  معرفت نسبت به نیازهای اساسی روانی؛

لازم به ذکر است که نیازهای انسان به طور عمده شامل نیازهای اولیه و نیازهای ثانویه می باشد. نیازهای اولیه یا فیزیولوژیک (زیستی) عبارتند: از نیاز به آب، غذا، اکسیژن، استراحت، خواب و برخی نیازهای غریزی دیگر، که معمولاً میان انسان و حیوان، مشترک می باشد.

 

نیازهای ثانویه، عبارتند از: نیاز به ایمنی (امنیت خاطر)، نیاز به ابراز وجود، نیاز به داد و ستد عاطفی، نیاز به خود شکوفایی یا تحقق خویشتن. و چناچه این نیازها به خوبی تأمین شود، علاوه بر آرامش درونی، حس اطمینان به دیگران نیز رشد نموده و رویکرد مثبتی نسبت به دنیا در آدمی ایجاد می کند. بدیهی است، این آثار زمانی تحقق می یابد که در نخستین مرحله، جوان به درستی نیازهایش را بشناسد و حد فاصل میان نیازهای منطقی و ضروری را از نیازهای غیر منطقی و غیر ضروری، تمییز دهد.

 

  •  معرفت نسبت به ضعف ها و ناتوانی ها و محدودیت های وجود خویشتن؛

این مرحله از خود شناسی، آدمی را قادر می سازد تا به تدریج با غلبه بر ضعف-های موجود، راه رشد و کمال خود را هموار نماید. لازم به ذکر است، این مرحله، نیاز بیشتری به جرأت و توانایی روحی دارد تا در پرتو آن، بتوان بر ضعف های درونی غلبه نمود.

 

با پیشرفت علوم خصوصاً در حوزه بهداشت، برنامه ریزی های وسیعی در جهت افزایش طول عمر انسان ها در کشورهای مختلف انجام شده است، همچنین در سال های اخیر علاوه بر افزایش طول عمر افراد به کیفیت زندگی آن ها نیز توجه خاصی شده است. به دلیل اهمیت بهداشت روان در افزایش کیفیت زندگی افراد و توجه به عوامل مؤثر در این امر ضروری است. همان طور که اشاره شد یکی از مهمترین عوامل در بهداشت روان شکل گیری صحیح هویت در افراد است، به همین دلیل در برنامه های بهداشت روان به مسئله هویت و روش های شکل گیری آن در بهبود کیفیت زندگی و در نهایت افزایش بهداشت روان افراد جامعه توجه روز افزونی شده است.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما