تصمیم‌گیری به فرایندهای ذهنی (شناختی) گفته می‌شود که به انتخاب یک اقدام در میان اقدامات جایگزین می‌انجامند. تصمیم‌گیری در دو نوع تجویزی و توصیفی تعریف می‌گردد. تصمیم‌گیری را بر اساس فاکتورهای گوناگونی می‌توان تقسیم‌بندی نمود، ولی به طور کلی می‌توان از سه دیدگاه زمان؛ پیچیدگی و میزان تفکر بر آن نگاه کرد که هر یک از این سه دسته خود شامل مواردی به شرح زیر می‌باشند:

بر اساس زمان

• فوری
• تأخیری
• تقدیری

بر اساس پیچیدگی

• ساده
• پیچیده

بر اساس میزان تفکر

• احساسی
• منطقی
• مشارکتی

برای این که به کودکان و دانش آموزانتان کمک کنید تا بتوانند تصمیمات درستی اتخاذ کنند، گام های زیر را با آن ها تمرین کنید:

گام اول: شناسایی مشکل

کودکان تا زمانی که ندانند، واقعاً مشکل چیست، نمی توانند آن را حل کنند و تمایل خواهند داشت که دیگران را مقصر بدانند و از پذیرش مسئولیت سر باز زنند. کودکان را در شناسایی و روشن ساختن مشکل واقعی کمک کنید. کمک به کودکان در روشن ساختن یک مشکل، بدین معناست که از طریق پرسش، کودکان را یاری کنیم تا مشکل را شخصاً برای خویش روشن و مشخص سازند. برای انجام این کار، از زبان و واژگان کودکانه استفاده کنید.

گام دوم: شناسایی راه حل های مختلف

در این مرحله، بزرگسالان می توانند نظر مشورتی خود را اعلام کنند، زیرا ممکن است کودکان، به ویژه در مورد مشکلات عاطفی، نتوانند به راه حل های متعدد دست یابند. توانایی تصمیم گیری کودکان تنها زمانی افزایش می یابد که برای انتخاب راه حل، دو یا چند راه حل مختلف در اختیار داشته باشند.

گام سوم: انتخاب بهترین راه حل

هدف از تصمیم گیری، انتخاب بهترین راه حل است. بهترین راه حل، راهی است که مشکل را حل کند و باعث شود، کودک احساس خوشایندی نسبت به خویش پیدا کند. چنین راه حلی دارای کمترین پیامد منفی و بیشترین پیامد مثبت است. روش انتخاب بهترین راه حل آن است که پیامدهای راه حل های مختلف را مورد ارزیابی قرار دهید.

گام چهارم: ارزیابی نتایج تصمیم گیری

ارزیابی نتایج تصمیم، کودکان را یاری می کند تا از فرایند تصمیم گیری بیشتر آگاه شوند. تصمیمی که به نتیجه ای مثبت منتهی شود، باعث تایید و تقویت موفقیت کودک می شود و تصمیمی که نتایج مثبتی در بر نداشته باشد، کودک را کمک می کند تا دوباره راه حل ها را مرور نماید و به مورد اشتباه پی ببرد.

و در نهایت کودکان را یاری کنید تا:

• به کودکان کمک کنید تا مشکلی را که نیاز به تصمیم گیری دارد، روشن سازند.
• به کودکان کمک کنید تا به جستجوی راه حل های مختلف برآیند.
• به کودکان کمک کنید تا با توجه به ارزیابی پیامدها، راه حل مناسبی را برگزینند.
• به کودکان کمک کنید تا تصمیمات خویش را ارزیابی کنند.