اسباب بازی و سبک زندگی

در فرهنگ لغت فارسی، کلمه بازی برابر با سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و فریب آمده است. بازی‌ها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند. بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردار هستند. با توجه به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای […]

در فرهنگ لغت فارسی، کلمه بازی برابر با سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و فریب آمده است. بازی‌ها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند. بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردار هستند. با توجه به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازی‌ها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.

بالغ بر 150 نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آن ها بیگانه است. این بازی ها در دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم‌بندی شده و این امکان را برای افراد مهیا می‌کرده‌اند که در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند. برخی از بازی‌ها به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در اکثر نقاط ایران مشترک بوده‌اند.

 

اسباب بازی ها انـواع مختلفی‌ دارند‌ و ممکن است بسیار بسیط و ساخته شده از وسایل دم دسـتی یـا پیچیده و دارای قطعات و تکه های بسـیار باشـند. هـر جامعـه ای بــا تـوجـه بـه فرهنگ، نگرش و جهان بینی خود‌ نسبت‌ به کودکان، نوع خاصی از بـازیهـا و اسباب بازیها را برای آنان درنظر می گیرد. بعضی جوامع انتظار دارند که کودک در آینده فردی قدرتمند و خلاق بـاشد و بـتواند نیازهای خود را‌ تأمین‌ کنـد‌ امـا جوامعی هـم هستند کـه‌ انتظـاراتی‌ متفـاوت‌ از یـک کودک دارنـد، بنـابراین بازیهایی که در این فرهنگ ها بـرای کودکـان تعیـین و تثبیـت مـی شـوند، بـا یکدیگر تفاوت خـواهند داشـت‌.

 

در‌ فـرهنگ‌ اسلامی، تربیت صحیح کودک در کـنـار تــأمین نـیازهـای‌ اساسـی‌ وی، از مهم ترین وظایف والدین است چنان که حتی درباره بازی کودکـان نیـز توصیه هایی ارائه شده است‌ . طبق‌ آنچه‌ از چندوچون بـازیهای سـنتی پیـداسـت، این بازی ها از ابزار بسیار‌ ساده ای بهره می گرفتند و در بـیشتر مـوارد نیـز سـاخته دست بازی کنندگان بودند. در واقع، هر بـازی ترکیبـی از‌ مهـارت‌ سـازندگی‌ و فعالیت جسمی است و اسباب بازی تا جایی بـه کـار مـیآید که‌ مانع‌ از پـرداختن به اصل بازی (سرگرمی، تحـرک و پویـایی) نـشـود.

 

امـروزه در ایـران، از ایـن اسباب بازی ها‌ اثر‌ چندانی‌ به جا نمانده است. هجوم اسباب بازی هایی کـه ظـاهر جذاب آن ها خـیلی‌ سـریع‌ مخاطب‌ را تحت تأثیر قرار میدهد، باعث شده است تـا اسباب بازی های سنتی بــه کنــاری‌ رانــده‌ شــوند‌. البتــه ممکــن اســت کــه اسباب بازیهای جدید نیز اهداف آموزشی مفیدی را دنـبال کـنند‌ امـا‌ بایـد دقـت داشت که حتی در بهترین حالـت ، ایـن وسـیله هـا همچنـان تـجـاری‌ هـسـتند‌ و کـودکان‌ ، کمتـرین دخالـت و دخـل و تصـرف را در آن هـا دارنـد و تنهـا طبـق برنامـه ای کـه از‌ پـیش‌ بـرای بـازی درنـظـر گـرفتـه شــده اسـت، مـی تواننـد از اسباب بازی استفاده کنند.

 

بازی ها‌ و در‌ کنار‌ آن ، اسباب بازی های سنتی سعی در آموزش مـهـارت هــای خاص و پرورش روح و جسم دارند و در‌ کل‌، برخلاف بازی هـای غربـی کـه شکلی توسعه ای دارند و در جهت تـقویت مـالکیت‌ کـودک‌ بر‌ اسباب بازی ها گـام برمی دارند، از طبیعت یا اشیای اضافی و غیرقابل استفاده تهیه مـی شـوند چـنـان کـه‌ کودک‌ آن ها‌ را به راحتی، گم یا در محیط رها می کند. یک کودک دختـر‌ هــر‌ روز مـیتواند بـرای خود از نو عروسک بسازد؛ بنابراین، خلاقیت او همـواره در بازی درگیر است‌.

 

بازی از نیازهای ضروری کودک است. کودکان در حین بـازی، بسـیاری از مهارت های لازم را برای زندگی آینده کسب میکنند. برخی از بازیها‌ نـیـاز‌ بــه ابزارهایی دارند که در اصطلاح، اسباب بـازی نامیـده مـیشـوند. اسـباب بـازی پیشینه ای طولانی دارد و امروز ساخت آن به یـک صـنعت سـودآور‌ در‌ جهـان تبدیل شده است. اما‌ اسباب‌ بازیهای امروزی، به دلیل تـوجه و تـمرکز بــر وجـه تجاری، نیاز اصلی کـودک را نـادیده مــیگیرنـد و حتـی گـاه بـرای او نیازهـای جدیدی تعریف می کنند.

 

این‌ مسئله‌ فرهنگ و سـبک زنـدگی کـودک‌ را‌ تحـت تأثیر قرار می دهد. در کشور ما به دلیـل ایـنکـه اغـلـب اسـباب بـازی هـا وارداتـی هستند و یا به تقلید از نـمونه هـای خارجی ساخته شده انـد، اسـتفاده ناآگاهانـه و نادرست از آن ها‌ سبب‌ می شود که کودکـان بـر خـلاف اهـداف تربیتـی جامعـه پرورش یابند. ایـن درحـالی اسـت که در فرهنگ ایران ، انواع بازی ها برای سـنین مختلف رایج بـوده است و همـه آن هـا ذوق، خلاقیـت، پـرورش‌ جسـم‌ و روح کودکان‌ را مدنظر داشته اند.

 

اسباب بازی های بومی ایران بسـیار سـاده انـد امــا بــا اعـمال برخی تغییرات و نیز‌ تبلیغات صحیح، میتوان آن ها را دوباره به بـازی هـا بـازگرداند. بـخصوص سهم‌ اسباب‌ بازی‌ چوبی در این بـازی هـا، بـیش از سـایر انواع اسباب بازی ها است. زیرا تکه های چـوب بـه راحـتـی ‌‌در‌ دسـترس اسـت و ساخت و ساز با آن بسیار آسان است؛ ضـمن اینکـه سـبکی و لطـافـت‌ طـبیعـی‌ چـوب‌ نیز سبب میشود که کودکان تمایل بیشتری به آن نشان دهند.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما