مشخص شد که دیدگاه حکومتی امام علی (ع)، اساسا دیدگاهی تربیتی و هدایت‌ گرانه است و حکومت و سیاست را از نظر ایشان‌، باید در پرتو این اصل اساسی و بنیادی نگریست. در این‌باره لازم است تربیت سیاسی افراد جامعه نیز متناسب با این جهت‌گیری انـجام پذیـرد.

طرح این مسئله به این معنا نیست که‌ تربیت‌ تنها باید تابع نظریه و اندیشه سیاسی و حکومتی باشد؛ بلکه باید گفت که اولا در اندیشه و جـهان‌ بینی اسـلامی، هدف غایی و آرمانی‌ هدایت و رشـد الهـی انسان است و این هدف و جهت‌گیری، باید در‌ همه‌ شئونات حکومتی، اقتصادی، اجتماعی و تربیتی تبلور و تجلی یابد.

ثانیا، تربیت دارای قابلیت تحول‌ آفرینی است‌ و می‌تواند ویژگی‌ها، آگاهی‌ها و ارزش های مـطلوب و مورد نظر را در جهت تـعالی و رشـد الهی‌ در افراد‌ ایجاد‌ کند و پرورش دهد. در این‌ باره باید اذعان نمود که رسیدن به جامعه‌ای مطلوب، ایده‌ آل و معنوی، تنها با اتکاء بر بنیاد تربیت صحیح امکان‌ پذیر است و همواره غفلت از تربیت و نقش‌ کـارساز‌ آن، به حکومت‌ها و نظام‌های اجتماعی سخت‌ آسیب‌ رسانده‌ است.

برخی از صاحب‌نظران بر این باورند که رمز پایداری و ماندگاری حکومت‌ها در گرو تربیت‌ است؛ یعنی آموزش و پرورش شهروندان هر‌ حکومت‌، باید‌ متناسب با مـبانی و اصـول آن انجام‌ پذیـرد و چگونگی‌ منش‌ و سرشتی که فراخور نوع هر حکومتی است، نیرویی است که آن‌ حکومت را پایدار می‌سازد.

متفکران‌ مسلمان‌ نیز‌ به این مسئله مهم توجه کرده‌اند؛ در جامعه آرمانی، رهبری، باید بـه‌ ‌دسـت‌ فرد‌ یا افرادی باشد که دارای مجموعه‌ای از فضایل مطلوب‌ اند و تعلیم و تربیت‌ می‌تواند‌ برای رشـد و شـکوفایی و یـا دست کم باوراندن نظام مطلوب به آنان مؤثر واقع شود (‌فارابی). هدف نهایی تـربیت رسیدن به قرب الهی است. وظیفه‌ سیاست‌ و تربیت‌ مشابه است؛ یـعنی سیاست و حکومت نیز بـاید مـردم را برای طی طریق مطلوب‌ در‌ دنیا‌ و قدم‌ گذاردن به عالم آخرت آماده سازد. (غزالی‌)

با توجه به نقش‌ اساسی‌ تربیت و هماهنگی هدف تربیت و حکومت در اسلام، از مطالب بالا چنین برداشت می‌شود‌ که‌ تـربیت‌ و حکومت، دارای آرمانی نهایی و مشترک در جهت رشد الهی‌ و همه جانبه انسان هستند. در‌ این‌باره‌ وجود هماهنگی بین تربیت در مفهوم کلان آن (در ابعاد رسمی یا عمومی‌ و غیر رسمی‌) با‌ حکومت، امکان دست‌یابی به اهداف آرمانی مـورد نظر را آسـان‌تر می‌سازد.

حکومت در سطح کلان، با‌ رفع‌ محرومیت‌ها، توزیع عادلانه ثروت و ایجاد عدالت اجتماعی‌ و اصلاح مفاسد، شرایط را برای‌ تحقق‌ اهداف‌ اسلامی تربیت، که خود در یک بستر و فضای‌ سیاسی اجتماعی شکل مـی‌گیرد، فـراهم می‌سازد؛ تربیت‌ نیز‌ با‌ پرورش ویژگی‌ها و فضایل فردی‌ و اجتماعی مطلوب و مناسب، حکومت را در رسیدن به‌ آرمان‌ مورد نظر یاری می‌دهد.