خانواده، نخستین نهاد اجتماعی است که فرد در آن پا به عرصه زندگی می‌گذارد و اولین پایه‌های تربیت و تعلیم در آن گذارده می‌شود. وجود محبت و عاطفه در خانواده رمز سعادت و خوشبختی انسان است و کلید بسیاری از مشکلات و راه جلب احترام و رعایت حقوق دیگران است.

دانش آموزان در خانه و میان اعضای خانواده زندگی می‌کنند و در بطن خانواده روابطی با پدر، مادر، خواهر، برادر و… ایجاد می‌کنند. خانواده نیز تعلق به اجتماع دارد و متأثر از آن، ولی به عنوان یک نهاد اجتماعی ویژگی‌هایی برای خود دارد و در صورتی ناهمگنی میان ویژگی‌های خانواده با ویژگی‌های کلی اجتماع، کارکرد مدرسه با مشکلاتی مواجه می‌شود.

منشاء بسیاری از مشکلات رفتاری و اجتماعی دانش‌آموزان را ناشی از مسایل موجود در خانه می‌دانند. روابط نادرست عاطفی پدر و مادر، ناسازگاری میان اعضای خانواده، افراط و تفریط در حمایت و مراقبت، عدم توجه و نظارت بر دوستان و معاشران فرزندان و… از مسائل مهمی هستند که نقش اساسی در شکست تحصیلی آنان دارد.

پدر و مادر در سیاست های آموزش خودشان هماهنگی و وحدت نظر نداشته و روحیه‏ ای به نام «تعارض» برای فرزندان بوجود می آید. «تعارض» یک وضعیت بد روانی است. زمانی که دو مسئله در عرض هم قرار گیرند که از جهت شدت کیفیت و تقویت هر دو جاذبه و دافعه ‏شان یکسان باشد و فرد ناچار باشد یکی را انتخاب کند. بسیار وضعیت دشواری را ایجاد می‏کند. چرا که امکان چشم پوشی از یک طرف بسیار دشوار می‏ نماید. چنین مسئله ‏ای در خانواده‏ های دو قطبی دیده می‏شود.