تبعیض در اصطلاح دانش جامعه شناسی، موقعیتی است که افراد در برابر نقشها و موقعیت های برابر از مزایای اجتماعی نابرابر برخوردار میشوند و برخی بر دیگران و بدونِ برتری داشتن، برتری داده می شوند. همچنین حالتی که ویژگیها و معیارهای انتسابی مبنای توزیع قدرت یا ثروت قرار گیرد؛ تبعیض نامیده میشود. در شرایط […]
تبعیض در اصطلاح دانش جامعه شناسی، موقعیتی است که افراد در برابر نقشها و موقعیت های برابر از مزایای اجتماعی نابرابر برخوردار میشوند و برخی بر دیگران و بدونِ برتری داشتن، برتری داده می شوند. همچنین حالتی که ویژگیها و معیارهای انتسابی مبنای توزیع قدرت یا ثروت قرار گیرد؛ تبعیض نامیده میشود.
در شرایط تبعیض، فرصت تحرک اجتماعی یکسان برای افراد وجود ندارد و افراد در آموزش یا انتخاب شغل شرایط نابرابری دارند. از عواملی که به رشد تبعیض در جامعه کمک میکند؛ جداییگزینی مکانی افراد جامعهاست. تبعیض نژادی، تبعیض جنسی، تبعیض مذهبی و تبعیض سنی از انواع رایج تبعیض هستند. تبعیض، انتسابگرایی است و ضدّ شایستهسالاری و گونه ای ستمکاری است.
به طور کلى، «امتیاز و تبعیض» حسادت را به دنبال دارد. کسى که نسبت به دیگرى از امتیاز ویژه اى برخوردار است در معرض حسادت دیگران قرار مى گیرد؛ چنانچه در حدیثى از امام على علیه السلام آمده است: «هر شخص داراى امتیاز و رتبه شایسته، مورد حسادت واقع مى شود.»
برخى از پدران و مادران به دلایل گوناگون، بعضى از فرزندان را بر خواهران و برادران خود ترجیح داده، مورد توجه و محبت بیشترى قرار مى دهند؛ چنانچه گاهى جنسیت فرزندان عامل تبعیض مى گردد، به طورى که مادران معمولا با پسران خود صمیمى بوده و پدران بیشترین محبت خود را متوجه دختران مى نمایند. در نتیجه، فرزندى که از طرف یکى از والدین محبت و ملاطفت کمترى دریافت مى کند و شاهد رفتارى غیرعادلانه است، نسبت به فرزند دیگر حسادت مى ورزد و از وى متنفر مى شود.
همچنین زمانى که والدین بیشترین تماس و نوازش خود را با تولد نوزاد جدید به وى اختصاص مى دهند، سایر فرزندان احساس مى کنند که این نوزاد سبب بى مهرى و فراموشى آنان گردیده است. در نتیجه، به وى حسادت مى ورزند. ممکن است هریک از والدین برخى از فرزندان خود را به دلیل زیباتر، باهوشتر، زرنگتر، خون گرمتر، ساکتتر و یا عاطفىتر بودن و یا به دلیل معلولیت جسمى و ذهنى مورد محبت بیشترى قرار دهند و در نتیجه درخواست هاى این کودکان سریع تر مورد پذیرش سرپرست خانه واقع گردد و به اعمال و گفتار آنان علاقه بیشترى ابراز شود؛ چنین رفتارهایى براى سایر فرزندان، بى مهرى و تبعیضى آشکار تلقى گشته، آنان را به حسادت وامى دارد. به طور کلى، در صورت مشاهده رفتارهاى غیر عادلانه در خانواده، وجود حسادت شدید و پر دردسر، امرى اجتناب ناپذیر است.
متاسفانه این رفتارها فقط در دوران کودکى، به خانه پدرى و خواهر و برادر محدود نمى شود و ریشه هاى حسادت را براى آینده زنده نگه مى دارد و فرد را دچار مشکلات فراوانى مى کند. مثلا، ممکن است پس از ازدواج، نتواند تبعیض مادر زن خود را – هرچه اندک باشد – تحمل کند و نسبت به دیگر داماد خانواده حسادت بورزد و موجب اختلاف هاى خانوادگى و تلخ شدن زندگى زناشویى و کانون گرم خانواده خود گردد.