هنر کاردستی تقويت کننده نگاه خلاقانه دانش آموزان

بعضي از دانش آموزان در اين دوره مدرسه دیگر کودکي نمي کنند، چون پدرها و مادرها و حتي بعضي از معلمان اجازه نمي دهند آنها کودکي کنند. حتي طبيعت لذت بردن را از آنان دريغ مي کنيم و اجازه نمي دهيم آنها روي برگ هاي پائيزي راه بروند و صداي خش خش برگ ها را […]

بعضي از دانش آموزان در اين دوره مدرسه دیگر کودکي نمي کنند، چون پدرها و مادرها و حتي بعضي از معلمان اجازه نمي دهند آنها کودکي کنند.

حتي طبيعت لذت بردن را از آنان دريغ مي کنيم و اجازه نمي دهيم آنها روي برگ هاي پائيزي راه بروند و صداي خش خش برگ ها را بشنوند و يا در زير باران لذت خيس شدن را تجربه کنند و افسوس…آدم ها با بالا رفتن سنشان بالغ نمي شوند، بايد احساس کنند و با تجربياتشان بزرگ شوند.


همه هراس ها را بايد از آنان گرفت و اجازه دهيم که بچه ها کارهاي هنري انجام دهند، چراکه انجام کارهاي هنري مقدمه انديشيدن براي بچه هاست و به ايده ها و کارهاي دستي آنها بايد احترام گذاشت و درس هنر در دوره ابتدايي براي دانش آموزان مجالي است براي تفکر، و بايد کلاس هنر با ساير کلاس ها متفاوت باشد و چه اشکالي دارد که دانش آموزبعضي از مواقع در ساعت هنر  با خاک و گل بازي کند; هدف اين است که قوه خلاقه دانش آموزان را بيدار و شکوفا کنيم.


اين نوشتار درپي آن نيست که اعتبار و اهميت درس هنر را در دوره ابتدايي يادآوري کند، بلکه قصد دارد اوليا و معلمان را متوجه هنر و فوايد کارهاي دستي دانش آموزان کند و اگر معلمان و اوليا» دانش آموزان به هنر کاردستي بهاي لازم را دهند شاهد رشد و بالندگي و ظهور هزاران استعداد برجسته در رشته هاي گوناگون در کشورمان، در آينده خواهيم بود.


پدرها و مادرها بايد پيگير درس هنر فرزندانشان باشند و بدانند بي توجهي اوليا و معلمان به درس هنر چه ضررهاي جبران ناپذيري را به روح و روان و قوه خلاقيت آنها وارد مي سازد.
استاد محمد ظاهري از کارشناسان گروه درس هنر مي گويد: “براي تربيت شهروند سالم نياز به انجام کارهاي هنري از جمله موسيقي، نقاشي، کاردستي و… نياز مي باشد و هدف موزيسين و… نيست و هدف نهايي تربيت شخصيت سالم از جنبه هاي روحي و رواني مي باشد و تربيت هنري يکي از رويکردهاي درس هنر در دنيا مي باشد و تربيت هنري يعني: – ايجاد فضايي که کودکان به دور از معيارها و چارچوب هاي بزرگسالان آزادانه تخيل و انديشه کنند. – حواس آنها تقويت شود و ظرفيت هاي نهفته هوش و تفکر آنها پرورش يابد و احساسات آنها توسعه پيدا کند.”


پدرها و مادرها نيز با راهنمايي صحيح و اصولي مي توانند قدرت پويايي و استدلال را ضمن انجام فعاليت هاي هنري در کودکان بيدار و بکار اندازند و معلمان نيز ساعت درس هنر را فداي دروس ديگري مانند رياضي و… نکنند، چراکه خواسته يا ناخواسته پرورش خلاقيت دانش آموزان را به خطر مي اندازند و متاسفانه درس هنر در دوره ابتدايي از 3طرف مورد بي مهري قرار مي گيرد; خانواده، مدرسه، وزارت آموزش وپرورش. که البته مدتي است وزارت آموزش وپرورش برنامه هايي اساسي و مدوني را براي درس هنر دوره ابتدايي درحال اجرا دارد.


و اما در مدرسه بايد توجه بيشتري به اين درس شود، چراکه هنر درس است، نمره دارد، ساعت مخصوص دارد و متاسفانه در بعضي از مدارس در ساعت هنر کار هنري انجام نمي دهند و به تقويت درس هاي ديگري در اين ساعت مي پردازند و حتي برخي معلمان براي جبران کسري نمرات ديگر درس ها و اين که معدل دانش آموز بالا رود از آن استفاده مي کنند.
پدرها و مادرها نيز بايد براي درس هنر برنامه هاي خاص داشته باشند و فقط به يک يا دو درس اهميت ندهند. بچه ها دنياي هنر و کاردستي را دوست دارند، پس انتظار به حقي است که بگذاريم دانش آموزان با ارائه و انجام کارهاي دستي اعتماد به نفس پيدا کنند. بدون اغراق يکي از پرجاذبه ترين و موثرترين راه پرورش دانش آموزان ابتدايي استفاده از کارهاي دستي است و بي اعتنايي به کاردستي در ساعت هنر دوره ابتدايي و حتي در خانه توسط معلم و اوليا»، ناديده گرفتن اهداف تربيتي است. کاردستي حس هاي پنج گانه را هماهنگ مي کند و نوعي سلامت را براي فراگيران به وجود مي آورد. هدف از آموزش در مدارس تربيت ديني، اخلاقي، اجتماعي و… است و شالوده اش استعداد و توانايي هاي انسان است تا فراگير درست نبيند، نشود، احساس نکند، عواطفش تلطيف نمي شود; و اگر کنجکاوي اش برانگيخته نشود قدرت عقلاني اش به کار نمي افتد.
رشد روزافزون علم و زياد شدن اطلاعات و دانش هاي بشري سبب شده است تا اهداف آموزش وپرورش واقع بينانه تر شوند، بسياري از صاحبنظران علوم آموزشي معتقدند که بهتر است معلم در کلاس درس چگونه ياد گرفتن، حل مسئله و خلاقيت را به دانش آموزان بياموزند تا استعدادهايشان شکوفا شود و با نقاشي و کاردستي و ديگر هنرها مي تواند آنها را در راه رسيدن به تقويت ذهنيشان ياري داد و حتي بر اين باورند که بسياري از دانش آموزان ناسازگار از طريق همکاري با همکلاسي ها در يک گروه هنري فکرشان را در جهت پيشرفت مي توان تغيير داد.


اساس زندگي انسان و هر موجود زنده ديگر بر تغيير استوار گرديده است در تمام دوران زندگي اين تحولات حاکم است و هر تغييري مقدمه اي براي رسيدن به تحولات مطلوب بالاتر است و ارکان و پايه هاي اصلي زندگي انسان بالغ بر چگونگي طي شدن در دوران کودکي بستگي دارد و در اين دوره است که رفتار آنها بويژه رفتار، شناختي، عاطفي و اجتماعي در رابطه با والدين و اطرافيان و محيط ايجاد مي شود.


هر معلم و پدر و مادري که به امر مهم کاردستي در کلاس هنر و در خانه عنايت و توجه داشته باشند ذوق، ابتکار و خلاقيت و شکوفايي استعدادها را براي دانش آموزان در جامعه اشاعه مي دهد.دانش آموز در ضمن انجام کارهاي دستي ياد مي گيرد چگونه خود را اداره کند و چگونه با ديگران ارتباط برقرار کند و چگونه راه حل ها را پيدا کند و هنگامي که به ساختن وسيله اي و يا تکميل آن مشغول مي شود در واقع حس مسئوليت و اعتماد به نفس او بيدار شده و پرورش مي يابد. 

کاردستي نوعي بازي فکري  براي دانش آموز به حساب مي آيد و بوسيله آن مي انديشد و بايد به او فرصت و اجازه لازم را داد تا قوه خلاقيت خود را از بند آزاد و بکار اندازد و اگر براي بيان انديشه اش آزاد باشد راه ترقي و پيشرفت طبيعي او باز مي ماند و به آساني مي تواند رشد ذهني خود را بارور کند. انجام کاردستي توسط دانش آموزان به عقيده اکثر کارشناسان امر آموزش و روانشناسان، تمام حواس ها را به توازن و هماهنگي مي رساند و کودک را تحريک مي کند تا اعضاي مختلف بدن به کار بيفتد تا موجب رشد و شکوفايي استعدادهايش گردد.


در انجام هنر کاردستي شناخت دانش آموز از محيط و چيزهاي پيرامونش بيشتر مي شود.
يادمان باشد منظور از انجام کارهاي دستي تربيت متخصص نيست، بلکه هدف اصلي، بهتر آموختن، تقويت توانايي و شکوفايي استعدادهاي گوناگون و کمک به تربيت اجتماعي دانش آموز است.


به وسيله کاردستي دانش آموزان احتياجات رواني و اميال خود را ارضا» مي کنند و قادرند نقشه هايي براي حل مسائل خود طرح نمايند و حتي مقررات اخلاقي و اجتماعي را ضمن کار گروهي ياد مي گيرند و درست و نادرست را نيز تجربه مي کنند و دقت و تصور در آنان تقويت مي شود. امروزه در اکثر کشورهاي پيشرفته در سال هاي آغازين مدرسه و حتي قبل از مدرسه به کار عملي کاردستي اهميت زيادي مي دهند تا آنجايي که کودکان پس از گذشت چند سال از تحصيلشان دست به ابتکارات جالبي مي زنند.


کودکان در سال هاي آغازين تحصيل از طريق به کارگيري حواس و کاربرد استعدادها مانند کاردستي و ديگر هنرها با طبيعت و زندگي آشنا مي شوند و راه برخورد با مشکلات را درمي يابند و با واقعيتي آشنا مي شوند که در زندگي دچار مشکل و مسائلي مي شوند که بايد براي آنها با قدرت انديشه و تعقل راه حل هايي پيدا کند. بنابراين در اين دوره از زندگي آنان نقش معلمان و اوليا» مشخص مي شود و مربيان آگاه و روشن بين مي توانند تعليم نقاشي و کاردستي را آن چنان آموزش و يا هدايت نمايند که کودکان فقط تماشاگر نباشند، بلکه آنان در ساختن وسايل و ابزار و اسباب بازي ها دخيل باشند و کاربردها و فايده هاي آنها را درک کنند. اوليا  و معلمان نبايد شک کنند که کارهاي دستي در دوره تحصيل براي سرگرمي و وقت گذراني نيست، بلکه وسيله اي براي فراگيران است تا به کمک آن نقش واقعي خود را در جهان يافته و شخصيت خود را نيز پرورش دهند و از همين رو انجام کارهاي دستي يکي از بهترين ابزار تربيت شناخته شده است، چون بازي هاي ذهني آرام، کاردستي و نقاشي و…

 

به طور کلي فعاليت هايي هستند که با دستکاري کودک توام است و تجارب تربيتي گرانبهايي را براي کودکان به وجود مي آورد، زيرا در موقع ساختن کاردستي به آنها اجازه داده مي شود که بينديشند، ببينند، دست بزنند، عمل کنند و… آن وقت است که اتفاق تازه اي رخ خواهد داد و دانش آموز نيز به غناي فکري و عاطفي خواهد رسيد و محروميت دانش آموز از محرک کاردستي قابل جبران نيست و در دوره هاي بعدي رشد باعث اخلال مي شود و اگر برنامه هاي آموزشي در ساعت هنر متناسب با سن کودک باشد بسياري از مشکلات را حل مي نمايد و نشاط و شادابي و رضايت خاطر او را موجب مي شود و دانش آموزان دوره ابتدايي فعال، پرانرژي و علاقمند به کارهاي دستي و کنجکاو هستند و به پرسش در محيط و افراد و چيزهاي موجود مي پردازند، چرا که آماده و علاقمند به يادگيري هستند.


گفتيم که هنر کاردستي به تقويت حواس پنج گانه کمک شاياني مي کند و چون حواس تنها وسيله ارتباطي مستقيم فرد با عالم خارج است اهميت و ارزش حواس و همين طور نقش محرک هايي مانند کارهاي دستي که مي توانند حواس ما را ورزيده کنند را نمي توان منکر شد. کاردستي در به کارگيري عضلات و حواس مختلف کودکان و در نتيجه به وجود آوردن شناخت وافزايش دادن مهارت هاي جسمي، حسي و رواني و ذهني آنها بيش از پيش روشن و مشخص مي شود. معلمان بايد در برانگيختن خلاقيت در کودکان تلاش بيشتري کنند و در اين راه اوليا» نيز بايد پيگير هنر کاردستي توسط دانش آموزان باشند تا کودکاني سالم با انديشه هاي پربار و خلاق تر تربيت شود.
زنگ هنر را بايد به زنگ آزادي عمل تبديل کرد تا فراگيران بتوانند مستقل فکر کنند و به آن عمل نمايند و ذوق معلم و حتي اوليا» در تحريک پذيري دانش آموزان خيلي مهم است.


در عرصه کارهاي دستي بيش از آن که نتيجه و محصول کار جالب باشد، اجراي آن اهميت دارد، چون کودک احساس مي کند کاري مربوط به خودش را انجام مي دهد و به قدرت و توانايي خودش پي خواهد برد و محفوظش مي دارد.
بگذاريم ابتدا امنيت روحي رواني در کلاس حاکم باشد و به آنان فرصت زندگي کردن بدهيم و بگذاريم خيال و انديشه و خلاقيت بچه ها بي هيچ محدوديتي بتازد.


ساختن با گل و شکل سازي با مقوا، کاغذهاي رنگي، چسب و… ساختن با چوب و حتي چيزهاي دور ريختني براي فراگيران لذت بخش است. تهيه کاردستي با گل از کارهاي مورد علاقه کودکان است و هر دانش آموز در هر سني نمونه سازي با گل را دوست دارند و در کار با گل چون امکان کپي برداري از اشيا  کمتر وجود دارد، قوه خلاقيت کودک را به کار مي اندازد، شناسايي کودک به اشکال ساخته شده افزايش مي يابد، ارزش آن را درک مي کند و نوعي پرسش گري برايش به وجود مي آورد.
مي توان از مواد و مصالح ديگري نظير چوب و… براي بچه ها موقعيت هاي نشاط آور ايجاد کرد. با مقوا، کاغذهاي رنگي و چسب و قيچي و حتي چيزهاي مستعمل و بي استفاده کارهاي دستي لذت بخشي تهيه کرد، چرا که بريدن کاغذ با قيچي و چسباندن آنها به هم هماهنگي دست ها و چشم ها را موجب مي شود و دقت را نيز افزايش مي دهد. اوليا» با مهيا کردن وسايل کاردستي و معلمين با هدايت خلاقانه خود، دانش آموزان را جهت تجربيات تازه پرورش دهند. ساخت کارهاي دستي را جزئي از زندگي کودکان قرار دهند و کمک اوليا و مربيان بايد به موقع احتياج باشد و اگر احتياج حقيقي باشد راهنمايي صورت پذيرد و در صورت اشتباه از طرف دانش آموز، آنان را راهنمايي و تشويق کنيد، چون موارد گفته شده سبب افزايش علاقه و انگيزه براي انجام کارهاي دستي مي شود.


ايجاد نمايشگاه از کارهاي دستي آنان در مدرسه و…باعث پيشرفت فراگيران در تمام زمينه ها و بالاخص به دست آوردن استقلال فکري و امنيت رواني و اعتماد به نفس مي شود و نيز بزرگي را از کودکي مي آموزند.
انتظار مي رود که اوليا  و مربيان با همديگر در جهت رشد دانش آموزانمان در انجام کارهاي دستي در خانه و زنگ هنر در مدارس ابتدايي آنها را خلاقانه پرورش دهيم براي ايراني آباد و خلاق. 

 

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما