کودک در انتخاب موضوع نقاشی فقط تحت تأثیر بیان داستانی نیست، بـلکه احـتیاج به شناخت نیز محرک اوست. فعالیت گرافیکی برای کودک وسیلهای است بـرای شـناخت، پرسـش و طرح مسائل و مشکلات و عین حال اثربخشی و اکتشاف. بزرگسالان برای به خاطر آوردن مشخصات یک شیء و یـا بـرای روشـنتر شدن هر مطلبی، شکل و […]
کودک در انتخاب موضوع نقاشی فقط تحت تأثیر بیان داستانی نیست، بـلکه احـتیاج به شناخت نیز محرک اوست. فعالیت گرافیکی برای کودک وسیلهای است بـرای شـناخت، پرسـش و طرح مسائل و مشکلات و عین حال اثربخشی و اکتشاف. بزرگسالان برای به خاطر آوردن مشخصات یک شیء و یـا بـرای روشـنتر شدن هر مطلبی، شکل و طرح آن را ترسیممیکنند. به همین ترتیب کودک برای آنکه شـناسایی خود را از یک سیستم فنی تکمیل کند، شکل آن را میکشد. برای این که کودک بتواند موضوع جدیدی را درک کند، باید حتما ارتباطی ولو مـبهم بین موضوع جدید و تصاویر مغزی او پیداشود. چنانچه این ارتباط پدید آید، تـصویر جـدید در مقایسه با موقعیتها و تجارب قبلی قابل درک میشود. بـهترین وسـیله بـرای شناخت نمادها توسط کودک این است که از او بـخواهیم مـثلا خواب و رؤیایی را به صورت نقاشی بکشد، و سپس آن را توضیح دهد.
.
- آزاد گذاشتن کودکان در انتخاب موضوع نقاشی
نـقاشی پلی برای برقراری ارتباط با درون کـودکان اسـت. آنها دنـیای شـخصی خـود را میآفرینند و واقعیتها را همان گونه که مـیدانند و مـیشناسند، به تصویر میکشند. درواقع آنها نه فقط آنچه را میبینند، بلکه آنچه را از جهان پیرامون خـود درک میکنند، نقاشی میکنند. در نقاشی کودکان گـاه تنۀ درخت زرد، آسمان صـورتی، گربه قرمز و صورت انسان بنفش اسـت. احـساس کودک به هر چیز رنگ تازهای میدهد. به همین دلیل مربی میتواند از کودک بخواهد کـه هـر یک از مـوضوعات (خانه،درخت،گـربه،مـورچه و…) ذهنی خود را بکشد و آن را بـه هـر رنگی که در ذهن مجسم کرده است نشان دهد.
.
نباید در هیچ شرایطی برای کودکان شکل کـشید، رنگ انتخاب کرد، الگو یا مدل نقاشی ارائه داد؛ بـلکه تـنها باید به آنان کـمک کـنیم تا تصویرهای ذهنی جـالب و تازهای متناسب با درک ذهنی خود بکشند و آنها را آنگونه که دوست دارند رنگ بزنند تا خلاقیتشان پرورش یابد.
.
بـاید تـوجه کودکان را در فرصتهای مناسب به شکلهای متنوع طـبیعی و سـاختۀ دسـت بـشر، تـنوع رنگها، بافتهای گوناگون طـبیعی و مـصنوعی و به طور کلی، دقت در دیدن و درکموضوعات مختلف جلب کرد. برای مثال، دیدن یک ذرت درکلاس و مشاهدۀ قـسمتهای مـختلف آن زیـر ذرهبین، شمردندانههای هر ردیف، لمس کردن پوسـت ذرت و بـو کـردن کـاکل آن، دیـدن برش عرضی و طولی ذرت و بررسی آن برای کودکان بسیار جذاب است و باعث شناخت بیشتر آنان و ایجاد ارتباط میشود.
- انتقاد نکنید، ایراد نگیرید!
اصرار نکنید کودکتان به شیوۀ مشخص و در چارچوب معینی کـار کند. اگر در نقاشی خرسش را آبی رنگ کرد و آسمان را سبز، به او انتقاد نکنید. یکی از نشانهای افراد خلاق این است که به گونهای متفاوت میاندیشند و راههای مـتفاوت انتخاب مـیکنند.
فراموش نکن که افراد خلاق همیشه سعی دارند راههای عوضی را امتحان کنند. اگر همیشه راه درست بروی، هرگز خلاق نخواهی بود، زیرا راه صحیح یعنی راه کشف شده توسط دیـگران. فـعالیت نقاشی، کودکان را به «خوب دیدن» و «دقیق و عمیق دیدن» تشویق میکند. توجه دقیق کودک به آنچه با چشم میبیند یا تصاویری که با تخیل در ذهـن خـود میسازد به او کمک میکند بـهتر نـقاشی کند.
.
خلاقیت و تصاویر
مسئلۀ خلاقیت یکی از جهات اصلی پژوهشهایی است که به پدیدههای هنری مربوط میشود. مدت زیادی همه فکر میکردند که خلاقیت، موضوعی است پیـچیده، و نـمیتوان آن را با روش تجربی بـررسی کـرد. روانکاوی، در روند خلاقیت، از یک طرف به طور ناخودآگاه، با تصاویر و تخیلات و از طرف دیگر با کار تنظیم و تشکیل «من» دخالت دارد.
اکنون به نظر میرسد کارهایی که انسان در کودکی و عـنفوان جوانی تـجربه کرده ممکن است به عنوان زمینۀ قبلی بر روند فکری، خواب و رؤیا و خلاقیتهای هنری او اثر بگذارد. در لحظۀ خلاقیت، کودک و هنرمند به طور موقت از افکار عقلانی دست میکشد و از درون خود چالشهایی را کـه در غـیر این صـورت مخفی میماندند بیرون میکشد. بنابراین هنرمند خلاق با نوعی قابلیت حرکت بین «بازگشت به عقب» و پیشرفت مشخص میشود.
.
حتی میتوان با دادن دستور العملی (ارائۀ موضوع) به کودک، خلاقیت آزادی وی را تحت نظم مـعینی درآورد. بـه هـمین ترتیب، روانشناسان کودک در قسمت نقاشی برای پی بردن به اختلالات و مشکلات رفتاری کودکان از «تست نقاشی خانواده» استفاده میکنند.